Pro 1:10-18 | DutKingComments | STEP | Het eerste waarvoor de vader zijn zoon waarschuwt, is slecht gezelschap ( ) . Hij herhaalt die waarschuwing in . Dit slechte gezelschap bestaat uit zondaars van wie het leven uit zondigen bestaat, van wie zondigen de levensstijl is. Ze doen niets anders en zijn alleen daar op uit. Ze leven niet van eerlijke arbeid, maar van de opbrengst van criminaliteit. Daarvoor zoeken ze niet alleen slachtoffers, maar ook nieuwe metgezellen. Om die reden benaderen ze jonge mensen. Ze stellen de jongeman voor de keus tussen het gemakkelijke en snelle geld en de lange weg van gehoorzaamheid aan wat zijn vader en moeder hem hebben verteld. De vader laat het niet bij een algemene en daardoor vage waarschuwing. Hij verbiedt zijn zoon niet kortweg zich bij een gezelschap van zondaars aan te sluiten, maar onderwijst hem over hun handelwijze. Hij laat hem weten hoe ze hem benaderen, zodat hij hen kan herkennen als ze met hun praatjes bij hem komen om hem in te palmen. De vader neemt de tijd om met zijn zoon te praten. Ouders moeten tijd nemen om met hun kinderen te praten. Op die manier moeten ze niet met peuters praten. Die moeten leren luisteren en gehoorzaam zijn aan wat de ouders zeggen, ook zonder verklaring. Er wordt vaak veel te jong al met de kinderen gepraat om hen van iets te overtuigen. Dat werkt bij kinderen niet en zal zelfs later moeilijkheden opleveren als er directe gehoorzaamheid wordt gevraagd. Het werkt wel bij hen die ‘zoon’ zijn, dat wil zeggen kinderen die al een zekere mate van volwassenheid hebben en in staat zijn om te overwegen wat wordt gezegd. Het feit dat de eerste alarmbellen in Spreuken rinkelen met betrekking tot slecht gezelschap, is een belangrijk signaal voor gezinnen met kinderen. Buitenshuis bevinden de kinderen zich vaak in groepen, bijvoorbeeld: - Ze gaan met een groep kinderen naar school. - Op school maken ze deel uit van een groep. - Er zijn groepsopdrachten. - Ze zitten op een sportclub of muziekschool. - Ze gaan naar verjaardagsfeestjes. - De sociale media kennen groepen. De groepsdruk op scholen, zowel in het lager als in het hoger en universitair onderwijs, is groot. Daar moeten onze kinderen weerbaar tegen worden gemaakt. Hoe ze zich zullen ontwikkelen, is voor een deel afhankelijk van het gezelschap waarin ze zich ophouden. Daarom moeten we als ouders weten met wie ze omgaan – ook en vooral op de sociale media! – en hen waarschuwen voor verkeerd gezelschap. Het is dwaasheid en zelfbedrog als ouders zeggen dat (jonge) kinderen ‘recht op privacy’ hebben en ze ‘dus’ niet willen weten met wie hun kinderen contacten op de sociale media hebben. Zondaars vormen een gezelschap dat geen deel heeft aan het gezelschap van Gods kinderen, maar er wel aansluiting bij zoekt. De vader is niet naïef en weet maar al te goed dat dit gezelschap erop uit is om zijn zoon tot zonde te verleiden. Direct nadat de satan is gevallen, is hij een verleider en verzoeker geworden. De zondaars zijn door hem getrainde knechten. Het enige wat de duivel kan doen, is ons verleiden. Hij kan ons niet dwingen om te zondigen. ‘Bewilligen’ is toegeven aan zijn verleiding, waarop de zonde volgt. Eva bewilligt en vervolgens zondigt zij ( ) . Jozef geeft niet toe aan de verleiding en zondigt niet ( ) . Wat is het belangrijk dat ouders hun kinderen voor slecht gezelschap waarschuwen en hen daar weghouden. Veel ouders spannen zich in en sparen tijd noch geld noch moeite om hun kinderen te laten uitblinken in bijvoorbeeld muziek, sport of sociale activiteiten. Het is te hopen dat ze dezelfde inzet hebben om hun kinderen te laten uitblinken in het kennen van en gehoorzamen aan het Woord van God. Kinderen zullen alleen ‘nee’ kunnen zeggen tegen het kwaad, als ze ‘ja’ zeggen tegen God. De vreze Gods laat hen wijken van het kwaad. Daarom moeten we hen leren God te vrezen. Het is altijd gemakkelijker de menigte te volgen dan tegen de stroom in te zwemmen (vgl. ) . We moeten een doel hebben in het leven om te weten in welke richting we moeten lopen. Dat doel is Christus. Laten we dat doel aan onze kinderen voorhouden. De jongeman moet twee dingen over de zondaars weten. Dat zijn 1. de methoden die zij gebruiken om hem te verleiden met hen mee te doen ( ) en 2. wat hun einde is ( ) . In de vertelt de vader zijn zoon hoe de zondaars in hun pogingen om hem te verleiden te werk gaan. Hij moet erop bedacht zijn dat ze hem benaderen en uitnodigen om deel te nemen aan een rooftocht. Het zijn professionele criminelen die het doel al voor ogen hebben. De vader gebruikt een extreem, maar daarom nog geen onrealistisch, voorbeeld. De meeste keuzes in het leven liggen op een lager en schijnbaar minder belangrijk niveau. Dit extreme voorbeeld maakt duidelijk waar een eerste stap op de weg met de zondaars uiteindelijk toe leidt. De zondaars stellen hun plan als iets spannends voor en tegelijk als iets heel simpels. De zoon krijgt de uitnodiging om met hen op bloed te loeren. Het woord ‘loeren’ heeft te maken met het in een hinderlaag liggen met de bedoeling iemand te vermoorden ( ) of te kidnappen ( ) . Hier is het om bloed te vergieten. Geweld is een van de twee hoofdkenmerken van de zonde. Het andere hoofdkenmerk is verdorvenheid. Alle zonden vallen onder een van deze twee hoofdkenmerken. De eerste zonde die door de mens is begaan, is die van de verdorvenheid. Dat is als Eva de duivel gelooft en daarmee God voor leugenaar verklaart ( ) . De tweede zonde is de zonde van geweld. Dat is als Kaïn zijn broer Abel doodt ( ) . Sindsdien is de wereld vol verdorvenheid en geweld (vgl. ) . Het slachtoffer is “een onschuldige” , iemand die geen enkele aanleiding voor een overval geeft (vgl. ) . Het maakt deze lieden niet uit wie hun slachtoffer is. Het gebeurt ook vandaag wel dat iemand de pech heeft langs een groep criminele jongeren te lopen die uit is op een verzetje. Zonder enige aanleiding wordt hij in elkaar geslagen en beroofd. Het is het gedrag van Kaïn die zijn broer Abel doodt, terwijl die hem niets heeft gedaan ( ) . De zondaars voegen aan hun voorstel toe dat ze alle sporen van hun boze daden onherkenbaar zullen uitwissen ( ) . Met deze voorstelling van zaken willen ze de zoon overhalen om mee te doen. Hij hoeft niet bang te zijn dat hij gepakt zal worden. Ze zullen hun slachtoffer onvindbaar begraven. De taal die ze hier gebruiken, wil zeggen dat ze als God zullen handelen, Die de opstandelingen Korach, Dathan en Abiram ook levend naar het graf doet afdalen, zodat er niets meer van hen te zien en te vinden is ( ) . Maar God ziet het en zal het openbaar maken ( ) . In de wordt de zoon het lokaas voorgehouden om hem over te halen mee te doen. De zondaars beloven de nieuweling snel succes, dat wil zeggen snel verkregen rijkdom ( ) . Hij hoeft alleen maar met hen mee te gaan, daarvoor hebben ze hem uitgenodigd ( ) . Meer vragen ze niet. De zondaars spiegelen het zo aantrekkelijk mogelijk voor. ‘Denk je eens in wat we zullen vinden als ons slachtoffer is verslonden en verdwenen. We zullen allerlei kostbare dingen vinden en onze huizen vullen met de buit. Het gaat niet om een klein beetje, maar om een grote roof. Daar kun je jaren op teren.’ De taal die de zondaars gebruiken, is die van de landlieden over wie de Heer Jezus in een gelijkenis spreekt: “Toen de landlieden echter de zoon zagen, zeiden zij onder elkaar: Deze is de erfgenaam, komt, laten wij hem doden en zijn erfenis in bezit nemen” ( ) . Van een gemakkelijke manier om aan geld te komen, los van God, gaat een grote verleiding uit. Voor zover we in de Schrift kunnen zien, zijn er drie manieren om op een geoorloofde manier aan geld te komen: 1. door het met werken te verdienen, 2. door het te erven, 3. doordat iemand het ons schenkt. Door middel van geweld aan geld komen is er niet bij. De wortel van dit kwaad van geweld is de geldzucht. Paulus vermaant Timotheüs zoals een vader zijn kind doet en houdt hem voor dat hij de geldzucht moet ontvluchten ( ) . De zondaars beloven de jongeman dat hij ‘erbij’ zal horen als volwaardig lid van de bende. Het sluit aan op wat bijna alle jonge mensen, ook vandaag, verlangen en dat is om bij de groep te horen. Ze hebben alles wat ze hebben geroofd in één pot gedaan. Daaruit krijgt hij net zo goed als ieder ander zijn deel. Echt, ze zullen alles ‘eerlijk’ met hem delen. Veel jonge mensen trappen hierin, omdat ze dan ‘iemand’ zijn. Ze maken deel uit van de bende, delen in de buit en worden door de andere bendeleden erkend. Het knellende juk van hun ouders, die natuurlijk niets van hun drang naar vrijheid begrijpen, werpen ze af. Dan zijn ze vrij om te doen en te laten wat ze zelf willen. Daarbij komen ze ook nog eens in het bezit van de begeerde luxe. Maar het is een schijnvrijheid, want ze hebben hun ziel verkocht aan de duivel. Als ze niet meer nodig zijn, worden ze afgedankt, weggeworpen of afgemaakt. In de toepassing hoeven we niet alleen te denken aan jeugdbendes van jongeren uit gebroken gezinnen die op een snelle manier geld willen hebben. Het gaat ook om de witteboordencriminaliteit, de financiële fraudeurs. Mensen die een hoge functie hebben bij grote maatschappijen, vullen hun zakken door allerlei dubieuze afspraken. Daarbij betrekken ze ondergeschikten die ze nodig hebben en paaien hen door hun een deel van de opbrengst te beloven. De verleiding van het ‘gemakkelijke geld’ is er in alle lagen van de bevolking en in alle leeftijdsgroepen. In waarschuwt de vader zijn zoon voor de tweede keer ( ) . De waarschuwing “ga niet met hen” staat tegenover de uitnodiging van de zondaars “ga met ons” in . De vader heeft zijn zoon in de vorige verzen voorgehouden waar de zondaars op uit zijn en hoe ze te werk gaan. Die levensstijl moet voldoende waarschuwing zijn om zich niet bij hen aan te sluiten en niet in te gaan op hun uitnodiging. In de laat hij zijn zoon zien waarom hij niet met hen op weg moet gaan en zijn voet van hun pad moet weerhouden. De vader kent namelijk ook de ernstige gevolgen voor wie zich bij de zondaars aansluit. Die houdt hij zijn zoon ook voor. Hij waarschuwt hem voor wat hem zal treffen als hij meegaat en meedoet. Zij spiegelen hem een aangenaam leven voor, maar de vader laat hem weten dat dit leven leidt tot verwoesting van zijn eigen leven. Daarom gebiedt hij hem zijn voet van hun pad te weerhouden. Wie zich aan Gods Woord houdt, zal zijn voet niet op het criminele pad zetten ( ) . Niemand wordt direct een crimineel of een hooligan. Om niet met zondaars op de weg te wandelen moet de voet ervan worden weerhouden ook maar één stap op hun pad te zetten, want “verkeerde omgang bederft goede zeden” ( ) . Als de eerste stap erop is gezet, volgen al snel meerdere stappen. Begin daarom niet aan de eerste stap. Bij elke stap die we op de weg van de satan zetten, verwijderen we ons verder van de omgang met God. “Want” geeft de reden aan, waarom de zoon zich niet bij hen moet aansluiten ( ) . Het is omdat hun gedrag niet deugt. Het is immoreel en gewelddadig. De vader maakt zijn zoon duidelijk dat de bendeleden snel zijn om kwaad te doen en zich haasten om bloed te vergieten (vgl. ) . Wie zich op hun pad begeeft, begeeft zich op een aflopende weg. Het lopen gaat op een gegeven moment zo snel, dat er niet meer afgeremd en gestopt kan worden. Er is snelheid en haast, geen rust. Ieder die zich op het pad van de zondaar bevindt, wordt opgejaagd. De vader verzekert zijn zoon dat er een mogelijkheid is om aan hun weg te ontkomen en dat is door te luisteren naar zijn waarschuwing ( ) . Hij geeft een voorbeeld uit de natuur. Een vogel die het net ziet dat voor hem is gespannen, zal er niet in, maar overheen vliegen en zo voor gevangenschap bewaard blijven. De eerste natuurlijke reactie van iedereen die ziet dat ergens gevaar dreigt, is dit kwaad te ontwijken. Zo is het in elk geval bij vogels die het net zien. Dat houdt in dat wie zich bij een slecht gezelschap aansluit niet alleen verkeerd bezig is, maar ook dom is. Als we bij het beeld van de vogel blijven, kunnen we zeggen dat wie zich boven de laag-bij-de-grondse activiteiten van de zondaars verheft, zich niet door hen zal laten verleiden en zich niet in hun net zal laten vangen. Sommige mensen zijn dommer dan vogels. Ze reageren met heel hun verduisterd verstand en ingebeelde wijsheid niet op gevaar zoals de dieren dat doen, maar lopen er met open ogen in. Ze hebben niet in de gaten dat ze hun eigen graf graven (vgl. ; ; ) . Ze denken dat ze voor anderen een hinderlaag leggen, maar ze leggen een hinderlaag voor hun eigen leven. Als hun activiteiten eenmaal bekend zijn, zullen ze zelf het slachtoffer worden van anderen. Er vinden heel wat afrekeningen plaats in het criminele circuit. Een moordenaar wordt vaak op zeker moment ook zelf vermoord. In vat de vader de waarschuwing van de samen ( ) . Het verkrijgen van onrechtmatige winst betekent het verlies van het leven. Zondige handelingen lijken voordeel en winst op te leveren, waardoor men meent een aangenamer leven te kunnen leiden, maar het is de weg van de dood. Als zondaars en wie zich met hen verbinden de onschuldige beroven en doden, beroven en doden ze zichzelf. Ze zondigen tegen hun eigen leven. Elke misdaad die ze tegen een ander begaan, begaan ze in werkelijkheid tegen zichzelf. Ze benemen zichzelf het leven. De enige manier om daaraan te ontkomen is het gezelschap van zondaars te mijden. Een belangrijk element van het nieuwe leven is dat het zich naar de eeuwigheid uitstrekt ( ) . Daartegenover staat de zichtbare wereld met zijn normen. Macht en geld beheersen deze wereld. Daarvan gaat een grote aantrekkingskracht uit die ons wil meeslepen. ‘Nee’ zeggen is soms uiterst moeilijk. De rijke jongeman en Judas Iskariot bewijzen dat met hebzucht altijd de verwerping van Christus en het verlies van het eigen leven is verbonden: ze “ontneemt haar bezitters het leven” . Het lijkt erop dat ze bezitters zijn, onafhankelijk, maar de werkelijkheid is dat hun verslaving hen doodt. De een ging bedroefd weg, de ander hing zich op ( ) . Daarom roept de Wijsheid in het volgende gedeelte.

Proverbs 1:10-18

Mijd verkeerd gezelschap

Het eerste waarvoor de vader zijn zoon waarschuwt, is slecht gezelschap (Sp 1:10). Hij herhaalt die waarschuwing in Sp 1:15. Dit slechte gezelschap bestaat uit zondaars van wie het leven uit zondigen bestaat, van wie zondigen de levensstijl is. Ze doen niets anders en zijn alleen daar op uit. Ze leven niet van eerlijke arbeid, maar van de opbrengst van criminaliteit. Daarvoor zoeken ze niet alleen slachtoffers, maar ook nieuwe metgezellen. Om die reden benaderen ze jonge mensen. Ze stellen de jongeman voor de keus tussen het gemakkelijke en snelle geld en de lange weg van gehoorzaamheid aan wat zijn vader en moeder hem hebben verteld.

De vader laat het niet bij een algemene en daardoor vage waarschuwing. Hij verbiedt zijn zoon niet kortweg zich bij een gezelschap van zondaars aan te sluiten, maar onderwijst hem over hun handelwijze. Hij laat hem weten hoe ze hem benaderen, zodat hij hen kan herkennen als ze met hun praatjes bij hem komen om hem in te palmen. De vader neemt de tijd om met zijn zoon te praten. Ouders moeten tijd nemen om met hun kinderen te praten.

Op die manier moeten ze niet met peuters praten. Die moeten leren luisteren en gehoorzaam zijn aan wat de ouders zeggen, ook zonder verklaring. Er wordt vaak veel te jong al met de kinderen gepraat om hen van iets te overtuigen. Dat werkt bij kinderen niet en zal zelfs later moeilijkheden opleveren als er directe gehoorzaamheid wordt gevraagd. Het werkt wel bij hen die ‘zoon’ zijn, dat wil zeggen kinderen die al een zekere mate van volwassenheid hebben en in staat zijn om te overwegen wat wordt gezegd.

Het feit dat de eerste alarmbellen in Spreuken rinkelen met betrekking tot slecht gezelschap, is een belangrijk signaal voor gezinnen met kinderen. Buitenshuis bevinden de kinderen zich vaak in groepen, bijvoorbeeld:

- Ze gaan met een groep kinderen naar school.

- Op school maken ze deel uit van een groep.

- Er zijn groepsopdrachten.

- Ze zitten op een sportclub of muziekschool.

- Ze gaan naar verjaardagsfeestjes.

- De sociale media kennen groepen.

De groepsdruk op scholen, zowel in het lager als in het hoger en universitair onderwijs, is groot. Daar moeten onze kinderen weerbaar tegen worden gemaakt. Hoe ze zich zullen ontwikkelen, is voor een deel afhankelijk van het gezelschap waarin ze zich ophouden. Daarom moeten we als ouders weten met wie ze omgaan – ook en vooral op de sociale media! – en hen waarschuwen voor verkeerd gezelschap. Het is dwaasheid en zelfbedrog als ouders zeggen dat (jonge) kinderen ‘recht op privacy’ hebben en ze ‘dus’ niet willen weten met wie hun kinderen contacten op de sociale media hebben.

Zondaars vormen een gezelschap dat geen deel heeft aan het gezelschap van Gods kinderen, maar er wel aansluiting bij zoekt. De vader is niet naïef en weet maar al te goed dat dit gezelschap erop uit is om zijn zoon tot zonde te verleiden. Direct nadat de satan is gevallen, is hij een verleider en verzoeker geworden. De zondaars zijn door hem getrainde knechten. Het enige wat de duivel kan doen, is ons verleiden. Hij kan ons niet dwingen om te zondigen. ‘Bewilligen’ is toegeven aan zijn verleiding, waarop de zonde volgt. Eva bewilligt en vervolgens zondigt zij (Gn 3:6). Jozef geeft niet toe aan de verleiding en zondigt niet (Gn 39:8-9).

Wat is het belangrijk dat ouders hun kinderen voor slecht gezelschap waarschuwen en hen daar weghouden. Veel ouders spannen zich in en sparen tijd noch geld noch moeite om hun kinderen te laten uitblinken in bijvoorbeeld muziek, sport of sociale activiteiten. Het is te hopen dat ze dezelfde inzet hebben om hun kinderen te laten uitblinken in het kennen van en gehoorzamen aan het Woord van God.

Kinderen zullen alleen ‘nee’ kunnen zeggen tegen het kwaad, als ze ‘ja’ zeggen tegen God. De vreze Gods laat hen wijken van het kwaad. Daarom moeten we hen leren God te vrezen. Het is altijd gemakkelijker de menigte te volgen dan tegen de stroom in te zwemmen (vgl. Ex 23:2). We moeten een doel hebben in het leven om te weten in welke richting we moeten lopen. Dat doel is Christus. Laten we dat doel aan onze kinderen voorhouden.

De jongeman moet twee dingen over de zondaars weten. Dat zijn

1. de methoden die zij gebruiken om hem te verleiden met hen mee te doen (Sp 1:11-14) en

2. wat hun einde is (Sp 1:15-19).

In de Sp 1:11-12 vertelt de vader zijn zoon hoe de zondaars in hun pogingen om hem te verleiden te werk gaan. Hij moet erop bedacht zijn dat ze hem benaderen en uitnodigen om deel te nemen aan een rooftocht. Het zijn professionele criminelen die het doel al voor ogen hebben. De vader gebruikt een extreem, maar daarom nog geen onrealistisch, voorbeeld. De meeste keuzes in het leven liggen op een lager en schijnbaar minder belangrijk niveau. Dit extreme voorbeeld maakt duidelijk waar een eerste stap op de weg met de zondaars uiteindelijk toe leidt.

De zondaars stellen hun plan als iets spannends voor en tegelijk als iets heel simpels. De zoon krijgt de uitnodiging om met hen op bloed te loeren. Het woord ‘loeren’ heeft te maken met het in een hinderlaag liggen met de bedoeling iemand te vermoorden (Dt 19:11) of te kidnappen (Ri 21:20). Hier is het om bloed te vergieten.

Geweld is een van de twee hoofdkenmerken van de zonde. Het andere hoofdkenmerk is verdorvenheid. Alle zonden vallen onder een van deze twee hoofdkenmerken. De eerste zonde die door de mens is begaan, is die van de verdorvenheid. Dat is als Eva de duivel gelooft en daarmee God voor leugenaar verklaart (Gn 3:1-6). De tweede zonde is de zonde van geweld. Dat is als Kaïn zijn broer Abel doodt (Gn 4:8). Sindsdien is de wereld vol verdorvenheid en geweld (vgl. Gn 6:11).

Het slachtoffer is “een onschuldige”, iemand die geen enkele aanleiding voor een overval geeft (vgl. Ps 35:7). Het maakt deze lieden niet uit wie hun slachtoffer is. Het gebeurt ook vandaag wel dat iemand de pech heeft langs een groep criminele jongeren te lopen die uit is op een verzetje. Zonder enige aanleiding wordt hij in elkaar geslagen en beroofd. Het is het gedrag van Kaïn die zijn broer Abel doodt, terwijl die hem niets heeft gedaan (Gn 4:8).

De zondaars voegen aan hun voorstel toe dat ze alle sporen van hun boze daden onherkenbaar zullen uitwissen (Sp 1:12). Met deze voorstelling van zaken willen ze de zoon overhalen om mee te doen. Hij hoeft niet bang te zijn dat hij gepakt zal worden. Ze zullen hun slachtoffer onvindbaar begraven. De taal die ze hier gebruiken, wil zeggen dat ze als God zullen handelen, Die de opstandelingen Korach, Dathan en Abiram ook levend naar het graf doet afdalen, zodat er niets meer van hen te zien en te vinden is (Nm 16:33). Maar God ziet het en zal het openbaar maken (Gn 4:9-10).

In de Sp 1:13-14 wordt de zoon het lokaas voorgehouden om hem over te halen mee te doen. De zondaars beloven de nieuweling snel succes, dat wil zeggen snel verkregen rijkdom (Sp 1:13). Hij hoeft alleen maar met hen mee te gaan, daarvoor hebben ze hem uitgenodigd (Sp 1:11). Meer vragen ze niet.

De zondaars spiegelen het zo aantrekkelijk mogelijk voor. ‘Denk je eens in wat we zullen vinden als ons slachtoffer is verslonden en verdwenen. We zullen allerlei kostbare dingen vinden en onze huizen vullen met de buit. Het gaat niet om een klein beetje, maar om een grote roof. Daar kun je jaren op teren.’ De taal die de zondaars gebruiken, is die van de landlieden over wie de Heer Jezus in een gelijkenis spreekt: “Toen de landlieden echter de zoon zagen, zeiden zij onder elkaar: Deze is de erfgenaam, komt, laten wij hem doden en zijn erfenis in bezit nemen” (Mt 21:38).

Van een gemakkelijke manier om aan geld te komen, los van God, gaat een grote verleiding uit. Voor zover we in de Schrift kunnen zien, zijn er drie manieren om op een geoorloofde manier aan geld te komen:

1. door het met werken te verdienen,

2. door het te erven,

3. doordat iemand het ons schenkt.

Door middel van geweld aan geld komen is er niet bij. De wortel van dit kwaad van geweld is de geldzucht. Paulus vermaant Timotheüs zoals een vader zijn kind doet en houdt hem voor dat hij de geldzucht moet ontvluchten (1Tm 6:9-11).

De zondaars beloven de jongeman dat hij ‘erbij’ zal horen als volwaardig lid van de bende. Het sluit aan op wat bijna alle jonge mensen, ook vandaag, verlangen en dat is om bij de groep te horen. Ze hebben alles wat ze hebben geroofd in één pot gedaan. Daaruit krijgt hij net zo goed als ieder ander zijn deel. Echt, ze zullen alles ‘eerlijk’ met hem delen.

Veel jonge mensen trappen hierin, omdat ze dan ‘iemand’ zijn. Ze maken deel uit van de bende, delen in de buit en worden door de andere bendeleden erkend. Het knellende juk van hun ouders, die natuurlijk niets van hun drang naar vrijheid begrijpen, werpen ze af. Dan zijn ze vrij om te doen en te laten wat ze zelf willen. Daarbij komen ze ook nog eens in het bezit van de begeerde luxe. Maar het is een schijnvrijheid, want ze hebben hun ziel verkocht aan de duivel. Als ze niet meer nodig zijn, worden ze afgedankt, weggeworpen of afgemaakt.

In de toepassing hoeven we niet alleen te denken aan jeugdbendes van jongeren uit gebroken gezinnen die op een snelle manier geld willen hebben. Het gaat ook om de witteboordencriminaliteit, de financiële fraudeurs. Mensen die een hoge functie hebben bij grote maatschappijen, vullen hun zakken door allerlei dubieuze afspraken. Daarbij betrekken ze ondergeschikten die ze nodig hebben en paaien hen door hun een deel van de opbrengst te beloven. De verleiding van het ‘gemakkelijke geld’ is er in alle lagen van de bevolking en in alle leeftijdsgroepen.

In Sp 1:15 waarschuwt de vader zijn zoon voor de tweede keer (Sp 1:10). De waarschuwing “ga niet met hen” staat tegenover de uitnodiging van de zondaars “ga met ons” in Sp 1:11. De vader heeft zijn zoon in de vorige verzen voorgehouden waar de zondaars op uit zijn en hoe ze te werk gaan. Die levensstijl moet voldoende waarschuwing zijn om zich niet bij hen aan te sluiten en niet in te gaan op hun uitnodiging. In de Sp 1:16-18 laat hij zijn zoon zien waarom hij niet met hen op weg moet gaan en zijn voet van hun pad moet weerhouden.

De vader kent namelijk ook de ernstige gevolgen voor wie zich bij de zondaars aansluit. Die houdt hij zijn zoon ook voor. Hij waarschuwt hem voor wat hem zal treffen als hij meegaat en meedoet. Zij spiegelen hem een aangenaam leven voor, maar de vader laat hem weten dat dit leven leidt tot verwoesting van zijn eigen leven. Daarom gebiedt hij hem zijn voet van hun pad te weerhouden. Wie zich aan Gods Woord houdt, zal zijn voet niet op het criminele pad zetten (Ps 119:101).

Niemand wordt direct een crimineel of een hooligan. Om niet met zondaars op de weg te wandelen moet de voet ervan worden weerhouden ook maar één stap op hun pad te zetten, want “verkeerde omgang bederft goede zeden” (1Ko 15:33). Als de eerste stap erop is gezet, volgen al snel meerdere stappen. Begin daarom niet aan de eerste stap. Bij elke stap die we op de weg van de satan zetten, verwijderen we ons verder van de omgang met God.

“Want” geeft de reden aan, waarom de zoon zich niet bij hen moet aansluiten (Sp 1:16). Het is omdat hun gedrag niet deugt. Het is immoreel en gewelddadig. De vader maakt zijn zoon duidelijk dat de bendeleden snel zijn om kwaad te doen en zich haasten om bloed te vergieten (vgl. Js 59:7). Wie zich op hun pad begeeft, begeeft zich op een aflopende weg. Het lopen gaat op een gegeven moment zo snel, dat er niet meer afgeremd en gestopt kan worden. Er is snelheid en haast, geen rust. Ieder die zich op het pad van de zondaar bevindt, wordt opgejaagd.

De vader verzekert zijn zoon dat er een mogelijkheid is om aan hun weg te ontkomen en dat is door te luisteren naar zijn waarschuwing (Sp 1:17). Hij geeft een voorbeeld uit de natuur. Een vogel die het net ziet dat voor hem is gespannen, zal er niet in, maar overheen vliegen en zo voor gevangenschap bewaard blijven. De eerste natuurlijke reactie van iedereen die ziet dat ergens gevaar dreigt, is dit kwaad te ontwijken. Zo is het in elk geval bij vogels die het net zien. Dat houdt in dat wie zich bij een slecht gezelschap aansluit niet alleen verkeerd bezig is, maar ook dom is. Als we bij het beeld van de vogel blijven, kunnen we zeggen dat wie zich boven de laag-bij-de-grondse activiteiten van de zondaars verheft, zich niet door hen zal laten verleiden en zich niet in hun net zal laten vangen.

Sommige mensen zijn dommer dan vogels. Ze reageren met heel hun verduisterd verstand en ingebeelde wijsheid niet op gevaar zoals de dieren dat doen, maar lopen er met open ogen in. Ze hebben niet in de gaten dat ze hun eigen graf graven (vgl. Ps 7:16-17; Jb 18:8; Es 7:9-10). Ze denken dat ze voor anderen een hinderlaag leggen, maar ze leggen een hinderlaag voor hun eigen leven. Als hun activiteiten eenmaal bekend zijn, zullen ze zelf het slachtoffer worden van anderen. Er vinden heel wat afrekeningen plaats in het criminele circuit. Een moordenaar wordt vaak op zeker moment ook zelf vermoord.

In Sp 1:19 vat de vader de waarschuwing van de Sp 1:10-18 samen (Jb 8:13). Het verkrijgen van onrechtmatige winst betekent het verlies van het leven. Zondige handelingen lijken voordeel en winst op te leveren, waardoor men meent een aangenamer leven te kunnen leiden, maar het is de weg van de dood. Als zondaars en wie zich met hen verbinden de onschuldige beroven en doden, beroven en doden ze zichzelf. Ze zondigen tegen hun eigen leven. Elke misdaad die ze tegen een ander begaan, begaan ze in werkelijkheid tegen zichzelf. Ze benemen zichzelf het leven. De enige manier om daaraan te ontkomen is het gezelschap van zondaars te mijden.

Een belangrijk element van het nieuwe leven is dat het zich naar de eeuwigheid uitstrekt (Rm 2:7). Daartegenover staat de zichtbare wereld met zijn normen. Macht en geld beheersen deze wereld. Daarvan gaat een grote aantrekkingskracht uit die ons wil meeslepen. ‘Nee’ zeggen is soms uiterst moeilijk.

De rijke jongeman en Judas Iskariot bewijzen dat met hebzucht altijd de verwerping van Christus en het verlies van het eigen leven is verbonden: ze “ontneemt haar bezitters het leven”. Het lijkt erop dat ze bezitters zijn, onafhankelijk, maar de werkelijkheid is dat hun verslaving hen doodt. De een ging bedroefd weg, de ander hing zich op (Mt 19:22 ; Mt 27:5). Daarom roept de Wijsheid in het volgende gedeelte.