Pro 21 | DutSVVA | STEP | Des konings hart is in de hand des Heeren als waterbeken . Hij neigt het tot al wat Hij wil .

Proverbs 21

1 Des konings hart is in de hand des Heeren als waterbeken. Hij neigt het tot al wat Hij wil. ^{▼▼ in de hand Dat is, in zijn gebied en macht, om dat naar zijne wijsheid te leiden en te besturen.
,} ^{▼▼ waterbeken Dat is, gelijk waterbeken zijn in de hand der hoveniers en landlieden, om die herwaarts en derwaarts tot nut des lands in of uit te laten en voort te leiden.} 2 Alle weg des mensen is recht in zijn ogen; maar de Heere weegt de harten. ^{▼▼ Alle weg Zie de verklaring van vs.2 boven Pro 16:2 .
,} ^{▼▼ harten Of, geesten; gelijk boven Pro 16:2 . Overzulks betekent hier het woord harten zoveel als daar het woord geesten; te weten gedachten; genegenheden, bewegingen en voornemen; alzo Psa 7:10 , en Psa 26:2 .} 3 Gerechtigheid en recht te doen is bij den Heere uitgelezener dan offer. ^{▼▼ Gerechtigheid De verklaring dezer manier van sprken, zie Gen 18:19 , en 1Ki 10:9 .} 4 Hoogheid der ogen, en trotsheid des harten, en de ploeging der goddelozen, zijn zonde. ^{▼▼ Hoogheid Zie boven Pro 6:17 .
,} ^{▼▼ trotsheid Hebreeuws, breedheid des harten; dat is stoutheid en grootsheid des harten. Zie Psa 101:5 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ ploeging Dat is, het bedrijf. Versta, al wat zij heimelijk verzinnen en openbaarlijk in het werk stellen; alzo is het woord smeden genomen. Zie boven Pro 3:29 , waar het Hebreeuwse woord ook ploegen kan overgezet worden. Of aldus: Hoogheid der ogen en breedheid des harten zijn de ploeging, of het bedrijf der goddelozen, [en] zonde. Anders: de lamp der goddelozen; dat is hun welvaren en voorspoed, is zonde.} 5 De gedachten des vlijtigen zijn alleen tot overschot; maar van een ieder, die haastig is, alleen tot gebrek. ^{▼▼ alleen Anders: waarlijk, of gewisselijk. Alzo in het volgende lid van vs.5.
,} ^{▼▼ tot overschot; Dat is, worden zo gezegend van God dat de vlijtige arbeider daarvan niet alleen zijn dagelijkse noodruft krijgt, maar ook wat daarenboven voor een buitengewonen nood en voor zijne kinderen.
,} ^{▼▼ die haastig is, Dat is, die met een schielijke en onvoorzichtige haastigheid door allerlei middelen zoekt rijk te worden; vergelijk boven Pro 20:21 .} 6 Te arbeiden om schatten met een valse tong, is een voortgedrevene ijdelheid dergenen, die den dood zoeken. ^{▼▼ Te arbeiden Hebreeuws, het werk der schatten; dat is de arbeid, die gedaan wordt om veel goeds bijeen te rapen.
,} ^{▼▼ valse tong, Hebreeuws, tong der valsheid; dat is die met valsheid en bedrog omgaat. Versta hieronder alle ongerechtigheid. Vergelijk boven Pro 6:17 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ voortgedrevene Versta, ijdelheid, die zeer onwaardig, nietig en vruchteloos is, zijnde te vergelijken bij kaf en stof, dat uit oorzaak zijner lichtheid door een sterken wind herwaarts en derwaarts verwaaid wordt.
,} ^{▼▼ die den dood Dat is, die zich in gevaar der tijdelijke en eeuwige straffen begeven.} 7 De verwoesting der goddelozen zal hen doorsnijden, omdat zij weigeren recht te doen. ^{▼▼ verwoesting Te weten, waardoor zij hunnen naaste verwoesten. Of, gelijk sommigen, waardoor zijzelf verwoest worden.
,} ^{▼▼ zal hen doorsnijden, Of, zal hen doorzagen, nedervellen; gelijk wanneer een boom afgezaagd wordt; dat is, zal oorzaak zijn dat zij door Gods rechtvaardig oordeel ten enenmale uitgeroeid worden. Het shijnt dat hier gezien wordt op de manier van straf waardoor de misdadigers van de overheid met de zaag doorsneden werden. Zie 2Sa 12:31 . Anders: zal hen bijblijven; te weten, totdat zij ook verwoest zullen worden. Anders: de roof der goddelozen zal hen verschrikken.
,} ^{▼▼ recht Dat is, een iegelijk het zijne te geven.} 8 De weg des mensen is gans verkeerd en vreemd; maar het werk des zuiveren is recht. ^{▼▼ gans Te weten, door de verdorvenheid zijner natuur.
,} ^{▼▼ vreemd; Te weten, van God of van de ware zuiverheid en heiligheid.
,} ^{▼▼ het werk Dat is, die door den Geest der heiligmaking gezuiverd is.} 9 Het is beter te wonen op een hoek van het dak, dan met een kijfachtige huisvrouw, en dat in een huis van gezelschap. ^{▼▼ van het dak, Want de daken in het land Kanaän waren plat, in welke het niet bekwaam was te wonen, omdat zij voor den wind en regen open waren en voornamelijk in hunne hoeken, waar het regenwater vergaderde en afliep. Vergelijk Deu 22:8 .
,} ^{▼▼ huis Dat is, in een wijd of ruim huis, waarin men gemakkelijk kan wonen met veel gezelschap, niet benauwd zijnde door de engte der plaats als in een hoek. Een huis van gezelschap kan men ook verstaan van een huis, waarin een man met ene vrouw samen wonen onder een huishouding begrepen zijnde. Vergelijk onder vs.19.} 10 De ziel des goddelozen begeert het kwaad; zijn naaste krijgt geen genade in zijn ogen. ^{▼▼ het kwaad; Versta, het kwaad der schuld, dat is de zonde.
,} ^{▼▼ zijn naaste Of metgezel, of vriend. De zin is dat de goddeloze gans genegen is om een ieder kwaad te doen; of dat hij ook zijn eigen vriend niet spaart. Zie van het Hebreeuwse woord boven Pro 14:20 .} 11 Als men den spotter straft, wordt de slechte wijs; en als men den wijze onderricht, neemt hij wetenschap aan. ^{▼▼ straft, Te weten, niet alleen met woorden, maar ook met oplegging van boete gelijk het woord hier medebrengt, of ook met slagen, gelijk de tekst luidt, boven Pro 19:25 .
,} ^{▼▼ onderricht, Te weten, met woorden; zie boven Pro 19:25 . Anders: als hij, te weten, de slechte, verstandiglijk let op den wijze, enz.
,} ^{▼▼ neemt hij Dat is, hij voegt zich bij zijn voorgaande wetenschap nog andere, dewijl hij de goede leer ontvangt en navolgt. Vergelijk boven Pro 1:5 .} 12 De rechtvaardige let verstandelijk op des goddelozen huis, als God de goddelozen in het kwaad stort. ^{▼▼ let verstandelijk Te weten, om zijn voordeel te doen met de aanmerkingen van de oordelen Gods.
,} ^{▼▼ in het kwaad Te weten, in het kwaad der straf. Anders: om het kwaad, te weten der zonde, omkeert; dat is, om de zonde, die zij dagelijks bedrijven, verderft en uitroeit. Anders kan vs.12 aldus vertaald worden: Hij, te weten God, onderwijst den rechtvaardige door het huis des goddelozen, die de goddelozen in het kwade stort. Of aldus: Hetwelk [te weten, huis] de goddeloze in het kwade stort.} 13 Die zijn oor stopt voor het geschrei des armen, die zal ook roepen, en niet verhoord worden. ^{▼▼ geschrei Te weten, waardoor hij schreit om hulp in zijne armoede.
,} ^{▼▼ roepen, Te weten, tot God of de mensen, als hij in enigen nood gesteld is.} 14 Een gift in het verborgene houdt den toorn onder, en een geschenk in den schoot de sterke grimmigheid. ^{▼▼ in het verborgene Te weten, gegeven aan den rechter, of iemand die zeer vergramd is.
,} ^{▼▼ houdt Dat is, neemt hem weg, drukt hem neder, of blust hem uit.
,} ^{▼▼ in den schoot Zie boven Pro 17:23 .} 15 Het is den rechtvaardige een blijdschap recht te doen; maar voor de werkers der ongerechtigheid is het verschrikking. ^{▼▼ recht te doen; Te weten, òf in hun gemene leven, òf in een bijzonder ambt, waarin hij gesteld is om het recht aan anderen te bedienen.
,} ^{▼▼ der ongerechtigheid Hetzij dat hij de ongerechtigheid werkt als een gewoon mens, of als een publiek persoon.
,} ^{▼▼ verschrikking Of, verslagenheid, verstoring; te weten, òf als hij zelf recht moet doen, òf wanneer het van anderen geschiedt.} 16 Een mens, die van den weg des verstands afdwaalt, zal in de gemeente der doden rusten. ^{▼▼ doden Versta, der doden, niet alleen naar het lichaam, maar ook naar de ziel. Zie van het Hebreeuwse woord boven Pro 2:18 .
,} ^{▼▼ rusten Dat is, geduriglijk blijven.} 17 Die blijdschap liefheeft, die zal gebrek lijden; die wijn en olie liefheeft, zal niet rijk worden. ^{▼▼ blijdschap Te weten, ongeoorloofde, goddeloze en onmatige blijdschap.
,} ^{▼▼ gebrek lijden; Hebreeuws, een man des gebreks of der behoefte zijn.
,} ^{▼▼ wijn en olie Dat is, die een wellustig en overdadig leven zoekt. Hier voortijds gebruikte men in vrolijke maaltijden benevens den wijn, vele oliën en zalven, waarmede zij hunne leden, maar inzonderheid het hoofd bestreken, tot bewaring van de gezondheid en verkwikking van den geest. Zie Rth 3:3 ; Psa 23:5 ; onder Pro 27:9 ; Son 1:3 ; Amo 6:6 ; Mat 26:7 . Bovendien had de olie in het Joodse land nog veel ander gebruik. Zie Jdg 9:9 , en onder vs.20; maar hier wordt gesproken van het misbruik der olie en van den wijn, zijnde onder deze twee dingen ook alle andere begrepen, die den mens tot vermaking gegeven zijn.} 18 De goddeloze is een rantsoen voor de rechtvaardigen, en de trouweloze voor de oprechten. ^{▼▼ De goddeloze De zin is dat in vele algemene straffen de vromen uit de gevaren, die hen meest plegen te dreigen, onvoorziens geraken, en de goddelozen, door Gods wijze en rechtvaardige regering, in hunne plaats komen, alsof zij hun losgeld waren. Zie boven, Pro 11:8 .
,} ^{▼▼ rantsoen Versta, den prijs, die gegeven wordt om iemand uit enig lijden te verlossen.} 19 Het is beter te wonen in een woest land, dan bij een zeer kijfachtige en toornige huisvrouw. ^{▼▼ een woest land, Hebreeuws, in een land der woestijn.
,} ^{▼▼ zeer kijfachtige Hebreeuws, ene huisvrouw der kijvingen en der toornigheid. Vergelijk boven vs.9, en Pro 19:13 .} 20 In des wijzen woning is een gewenste schat, en olie; maar een zot mens verslindt zulks. ^{▼▼ schat, Dienende tot onderhouding en vermaking des mensen; waaronder ook de olie was. Zie boven de aantekening vs.17.} 21 Die rechtvaardigheid en weldadigheid najaagt, zal het leven, rechtvaardigheid en eer vinden. ^{▼▼ rechtvaardigheid Te weten, waardoor men een ieder geeft wat men hem naar het burgerlijke recht schuldig is.
,} ^{▼▼ weldadigheid Te weten, waardoor men den mens uit liefde en milddadigheid goeddoet naar den eis van de goddelijke en natuurlijke wet. Zie boven Pro 3:27 .
,} ^{▼▼ rechtvaardigheid Dat is, God zal maken dat hem ook recht van de mensen zal gedaan worden.} 22 De wijze beklimt de stad der geweldigen, en werpt de sterkte huns vertrouwens neder. ^{▼▼ De wijze De zin is dat wijsheid meer te achten is dan sterkte, Ecc 9:16 ; gelijk de ervaring leert, dat dikwijls veel meer uitgericht wordt door het wijs beleid van een overste dan door de grote menigte der krijgslieden.
,} ^{▼▼ beklimt Te weten, in tijd van oorlog.
,} ^{▼▼ sterkte Dat is, de sterkten, waarop de stad zich verliet.} 23 Die zijn mond en zijn tong bewaart, bewaart zijn ziel van benauwdheden. ^{▼▼ Die zijn mond Dat is, die wel toeziet dat hij met kwade, lichtvaardige en twistgierige redenen God niet vertoornt en zijn naaste niet tegen zich ophitst.} 24 Die een hovaardig pocher is, zijn naam is spotter; hij gaat met hovaardige verbolgenheid te werk. ^{▼▼ Die een hovaardig Of, die hovaardig [en] trots, of vermetel is, wiens naam is spotter, gaat met, enz.
,} ^{▼▼ zijn naam Dat is, gelijk hij in der waarheid een spotter is, zo mag hij ook alzo wel genaamd worden, overmits hij alle goede vermaningen verwerpt en tegen zijn naaste met verachting trotselijk uitvaart. Zie een voorbeeld in Haman; Est 3:5-6 .
,} ^{▼▼ hij gaat Dat is, hij doet alle dingen door hoogmoedige en oplopende zinnen, volgende niet enige rede, maar zijn ongebonden driften.} 25 De begeerte des luiaards zal hem doden, want zijn handen weigeren te werken. ^{▼▼ begeerte Te weten, waardoor hij wenst zijne nooddruft te hebben, zonder daartoe door eerlijken arbeid te geraken.
,} ^{▼▼ hem doden, Niet alleen tot grote armoede brengen, maar ook tot zijn gehelen ondergang.} 26 Den gansen dag begeert hij begeerlijke dingen; maar de rechtvaardige zal geven, en niet inhouden. ^{▼▼ begeerlijke Hebreeuws, de begeerte. Anders: begeert de begerige; dat is, de mens, die zeer begerig is, te weten om goed te krijgen; zie Job 35:13 .
,} ^{▼▼ zal geven, Te weten, aan den arme en nooddruftige, en dat naar zijn vermogen, van hetgeen hem God verleend heeft.} 27 Het offer der goddelozen is een gruwel; hoeveel te meer, als zij het met een schandelijk voornemen brengen! ^{▼▼ schandelijk Te weten, opzettelijk voorhebbende enige boosheid daarmede uit te richten, en gelijk als God aanroepende tot een hulp van hunne schelmerij. Zie hiervan een exempel in Bileam; Num 23:1 .} 28 Een leugenachtig getuige zal vergaan; en een man, die hoort, zal spreken tot overwinning. ^{▼▼ Een leugenachtig Hebreeuws, een getuige der leugenen.
,} ^{▼▼ die hoort, Te weten, naar de wet des Heeren, en voornamelijk naar het gebod van geen valse getuigenis te geven. Of, die naarstiglijk toehoort en niets anders getuigt dan hetgeen hij gehoord of gezien heeft.
,} ^{▼▼ tot overwinning Anders: altoos; te weten, hetzij hij geroepen wordt in het gericht om getuigenis te geven, of anderszins om iets naar de waarheid, die hem bekend is, te verhalen, gelijk nodig en stichtelijk is.} 29 Een goddeloos man sterkt zich in zijn aangezicht; maar de oprechte, die maakt zijn weg vast . ^{▼▼ sterkt zich Of, stijft zich; dat is, verhardt zijn aangezicht. De zin is dat hij met grote hardnekkigheid en onbeschaamdheid zijn eigen zin volgt, zonder acht te geven op hetgeen recht en hem bevolen is.
,} ^{▼▼ maakt zijn weg Te weten, omdat hij al zijn doen en laten naar Gods Woord aanricht.} 30 Er is geen wijsheid, en er is geen verstand, en er is geen raad tegen den Heere. ^{▼▼ tegen den HEERE Dat is, die met des Heeren wijsheid en verstand enz. te vergelijken is, en die zou kunnen wederstaan.} 31 Het paard wordt bereid tegen den dag des strijds; maar de overwinning is des Heeren. ^{▼▼ paard Versta onder dit woord alle uiterlijke middelen, die tegen den oorlog en den strijd plegen aangelegd te worden.
,} ^{▼▼ overwinning Zie 2Sa 8:6 .
,} ^{▼▼ is des HEEREN Dat is, komt van den Heere.}