Pro 16 | DutSVVA | STEP | De mens heeft schikkingen des harten ; maar het antwoord der tong is van den Heere .

Proverbs 16

1 De mens heeft schikkingen des harten; maar het antwoord der tong is van den Heere. ^{▼▼ schikkingen Versta, de gedachten, die de mens in zijn hart zich ordelijk voorstelt en voorneemt, doch de krachtige regering Gods geenszins uitgesloten zijnde. Zie onder Pro 21:1 .
,} ^{▼▼ antwoord Het Hebreeuwse woord betekent wel eigenlijk antwoorden; maar het wordt ook voor allerlei reden en aanspraak genomen; zie boven Pro 15:1 .
,} ^{▼▼ is van den HEERE Te weten, onder hetwelk zij niet kunnen uitspreken wat zij bedacht hebben, noch uitrichten wat zij besproken hebben.} 2 Alle wegen des mans zijn zuiver in zijn ogen; maar de Heere weegt de geesten. ^{▼▼ wegen Dat is, zijn leven, zijn doen en laten; zie Gen 6:12 .
,} ^{▼▼ in zijn ogen; Dat is, in zijn eigen oordeel en goeddunken. Zie Job 18:3 .
,} ^{▼▼ weegt Dat is, onderzoekt, doorgrondt, beproeft en bevindt. Alzo onder Pro 21:2 , en Pro 24:12 .
,} ^{▼▼ geesten Dat is, gedachten, genegenheden, bewegingen en het voornemen. Zie 2Ki 19:7 .} 3 Wentel uw werken op den Heere, en uw gedachten zullen bevestigd worden. ^{▼▼ Wentel Zie Psa 22:9 , en Psa 37:5 .
,} ^{▼▼ gedachten Welke schikkingen des harten genaamd worden, boven vs.1; zie aldaar de aantekening.} 4 De Heere heeft alles gewrocht om Zijns Zelfs wil; ja, ook den goddeloze tot den dag des kwaads. ^{▼▼ om Zijns Zelfs wil; Dat is, om zijner ere wil; te weten, opdat in al zijne werken klaarlijk schijnen zou zijne wijsheid, macht, goedheid, rechtvaardigheid en al zijn andere goddelijke eigenschappen. Vergelijk Rom 9:17 , Rom 9:22-23 , en Rom 11:36 ; Eph 1:5-6 , Eph 1:12 , Eph 1:14 .
,} ^{▼▼ des kwaads Versta, het kwaad der straf.} 5 Al wie hoog is van hart, is den Heere een gruwel; hand aan hand, zal hij niet onschuldig zijn. ^{▼▼ hoog is Dat is, hoogmoedig, hovaardig en trots. Zie van deze ondeugd boven Pro 6:17 , en Pro 8:13 , idem vs.18.
,} ^{▼▼ den HEERE Hebreeuws, des Heeren gruwel.
,} ^{▼▼ hand aan hand, Zie den zin dezer woorden, boven Pro 11:21 .} 6 Door goedertierenheid en trouw wordt de misdaad verzoend; en door de vreze des Heeren wijkt men af van het kwade. ^{▼▼ goedertierenheid Dat is, door de loutere genade des Heeren, die waarachtig en trouw is in zijne beloften, wordt de zonde, om de verzoening, die door Christus geschied is, weggenomen; Rom 3:24 . Of versta dit van de goedheid en trouw, die de mensen elkander bewijzen, te weten, niet om daarmede de vergeving der zonden voor God te verdienen, maar als door vruchten van het rechtvaardigmakende geloof zichzelven te verzekeren en aan anderen openbaar te maken dat zij met God uit genade verzoend zijn. Ook kan de verzoening verstaan worden van den vrede, dien wij maken door allerlei bewijs van liefde en weldadigheid met hem, dien wij misdaan hebben, en alzo met hem verzoenen. Vergelijk boven Pro 10:12 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ kwade Te weten, der schuld en daarom ook der straf.} 7 Als iemands wegen den Heere behagen, zo zal Hij ook zijn vijanden met hem bevredigen. ^{▼▼ ook zijn vijanden Dat is, niet alleen zijne vrienden en die zijne vijanden nooit geweest zijn, met hem in vrede houden, maar ook zijne vijanden tot vrede en vriendschap bewegen, dat zij hem niet beschadigen; zie Gen 33:4 ; Exo 12:36 .} 8 Beter is een weinig met gerechtigheid, dan de veelheid der inkomsten zonder recht. ^{▼▼ recht Te weten, verkregen en vergaderd.} 9 Het hart des mensen overdenkt zijn weg; maar de Heere stiert zijn gang. ^{▼▼ overdenkt Dat is, verzint, overweegt wat het doen en laten wil. Vergelijk boven vs.1, en de aantekening daarop; idem, onder Pro 19:21 .
,} ^{▼▼ stiert Dat is, schikt, beleidt en laat het zijn voornemen uitrichten of achterblijven, tot zulk een einde als met de eer van zijn heiligen naam overeenkomt.} 10 Waarzegging is op de lippen des konings; zijn mond zal niet overtreden in het gericht. ^{▼▼ Waarzegging Het Hebreeuwse woord kesem betekent meest bijgelovige en ongeoorloofde waarzegging en toekomende en verborgen zaken, uit dingen die niet vast gaan, ja duivels zijn, gelijk Num 22:7 , en Num 23:23 ; Deu 18:10 ; 2Ki 17:17 ; Jer 14:14 ; Eze 13:6 ; maar hier wordt het genomen voor de gissing, die uit zekere, vaste en scherpzinnige aanmerking voortkomt. Zodanige is geweest in David; 2Sa 14:20 , en in Salomo; 1Ki 3:24 , enz.
,} ^{▼▼ is op de lippen Anders: zij.
,} ^{▼▼ zijn mond Namelijk, de mond van een wijzen en godvruchtigen koning.
,} ^{▼▼ zal niet overtreden Anders: overtreedt niet, enz.
,} ^{▼▼ in het gericht Dat is, in het uitspreken van het recht en in het vonnissen, daartoe gezeten zijnde op den rechterstoel.} 11 Een rechte waag en weegschaal zijn des Heeren; alle weegstenen des zaks zijn Zijn werk. ^{▼▼ rechte Hebreeuws, een balans des gerichts, of rechts; dat is, een rechte waag, enz. Alzo Lev 19:36 , waag der gerechtigheid; dat is rechte waag.
,} ^{▼▼ waag Door dit woord verstaan vele overzetters een grote balans, en door de volgende weegschaal de kleine, die men in de hand houdt, en dat overmits God gezegd wordt de bergen te wegen met de waag, maar de heuvelen, die minder zijn, met de weegschaal; Isa 40:12 . Sommigen verstaan vs.11 als figuurlijk gesproken van al de delen en werken des gerichts.
,} ^{▼▼ des HEEREN; Te weten, welgevallen, gelijk staat boven Pro 11:1 ; of zijn werk, gelijk in de volgende woorden van vs.11. Anders: zijn van den Heere.
,} ^{▼▼ weegstenen Dat is, gewicht. Alzo boven Pro 11:1 ; zie Lev 19:36 .
,} ^{▼▼ zaks Of, buidels; te weten, waarin zij hunne stenen staken, opdat zij te minder verslijten, of breken zouden. Vergelijk Deu 25:13 ; Mic 6:11 .
,} ^{▼▼ Zijn werk Te weten, dat Hij heeft geboden en dat Hem behaagt. Versta, gelijk ze zijn, zo ze behoren.} 12 Het is der koningen gruwel goddeloosheid te doen; want door gerechtigheid wordt de troon bevestigd. ^{▼▼ der koningen Dat is ene zaak, waarvan zij een gruwel hebben moeten; of, het is den koningen een gruwel; dat is ene zaak waarvan zij een gruwel hebben; te weten, de wijze en vrome koningen; zie boven Pro 3:32 . Anders: het zij den koningen een gruwel, enz.} 13 De lippen der gerechtigheid zijn het welgevallen der koningen; en elkeen van hen zal liefhebben dien, die rechte dingen spreekt. ^{▼▼ lippen Dat is, gerechtige en deugdelijke redenen, of de mond die rechte dingen spreekt. Vergelijk boven Pro 12:19 .
,} ^{▼▼ zijn het welgevallen Dat is, waarin zij een welgevallen hebben moeten; of, zijn den koningen een welgevallen; te weten, den godvruchtigen koningen. Anders: dat de lippen der gerechtigheid den koningen een welgevallen zijn; dat is, hun wel behagende.
,} ^{▼▼ van hen zal liefhebben Te weten, koningen.} 14 De grimmigheid des konings is als de boden des doods; maar een wijs man zal die verzoenen. ^{▼▼ als Dat is, als boden verkondigende aan hem, op wien de koning vergramd is, dat hij moet sterven. Het getal van velen toont de zekerheid der boodschap, indien des konings gramschap niet gestild wordt; zie een exempel Est 7:7 .
,} ^{▼▼ die Te weten, grimmigheid.
,} ^{▼▼ verzoenen Dat is, stillen en tot vrede brengen; zie exempelen 1Sa 24:10 , enz. en 1Sa 25:32-33 .} 15 In het licht van des konings aangezicht is leven; en zijn welgevallen is als een wolk des spaden regens. ^{▼▼ het licht Versta, het vriendelijk gelaat, waardoor de koning iemand gunst aanziet; vergelijk boven de aantekening Pro 15:30 .
,} ^{▼▼ leven; Dat is, als een bode des levens, of verkwikking des levens, inzonderheid voor hem, op wien de koning tevoren vergramd was.
,} ^{▼▼ welgevallen Dat is, gunst en goedwilligheid.
,} ^{▼▼ spaden regens Te weten, die zeer aangenaam is, vallende na een lange droogte in de lente om de vruchten te doen zwellen en tot rijpheid te brengen; zie Deu 11:14 .} 16 Hoeveel beter is het wijsheid te bekomen, dan uitgegraven goud, en uitnemender, verstand te bekomen, dan zilver! ^{▼▼ wijsheid Hoe wijsheid en verstand in dit boek onderscheiden worden, zie boven Pro 1:2 .
,} ^{▼▼ uitgegraven Zie boven Pro 3:14 .} 17 De baan der oprechten is van het kwaad af te wijken; hij behoedt zijn ziel, die zijn weg bewaart. ^{▼▼ baan Gelijk de gebaande weg, of des heren straat, de zekerste is voor de reizende lieden, zijn de ongebaande bijwegen vol gevaren; alzo is voor de vromen in hun geestelijke reis niets zekerder of beter dan de zonde te schuwen.
,} ^{▼▼ zijn weg Zie 1Ki 2:4 .} 18 Hovaardigheid is voor de verbreking, en hoogheid des geestes voor den val. ^{▼▼ verbreking, Dat is, verderf, ondergang, verstoring. Alzo onder Pro 17:19 ; Isa 59:7 ; Jer 14:17 .
,} ^{▼▼ hoogheid Dat is, hoogmoedigheid. Het tegendeel is nederigheid des geestes; waarvan zie vs.19.} 19 Het is beter nederig van geest te zijn met de zachtmoedigen, dan roof te delen met de hovaardigen. ^{▼▼ nederig Dat is zeker nederig te gedragen, gelijk degenen, die van hunne vijanden gevangen en hun tot een roof geworden zijn. Vergelijk Isa 57:15 , waar dezelfde manier van spreken is.
,} ^{▼▼ zachtmoedigen, Anders, bedrukten, ellendigen, of armen; die ook gemeenlijk zachtmoedig zijn.
,} ^{▼▼ dan roof Het is aan te merken dat hier den hoogmoedigen rijken de roverij toegeschreven wordt.} 20 Die op het woord verstandelijk let, zal het goede vinden; en die op den Heere vertrouwt, is welgelukzalig. ^{▼▼ woord Te weten, des Heeren. Of ook, op de onderwijzing, die met het Woord des Heeren overeenkomt.
,} ^{▼▼ het goede Te weten, het lichamelijke, dat tot het tegenwoordige, en het geestelijke, dat tot het eeuwige leven behoort, boven Pro 8:35 ; 1Ti 4:8 . Vergelijk de manier van spreken, onder Pro 17:20 , en Pro 18:22 , en Pro 19:8 . Het tegendeel is als het kwaad den mens wordt gezegd te vinden; Job 31:29 ; Est 8:6 .} 21 De wijze van hart zal verstandig genoemd worden; en de zoetheid der lippen zal de lering vermeerderen. ^{▼▼ verstandig Te weten, omdat uit de ware wijsheid het verstand komt, waardoor men weet hoe men leven en alle dingen recht aanleggen zal.
,} ^{▼▼ de zoetheid Dat is, de welsprekendheid en de bekwaamheid om zijn woord wel te kunnen doen is dienstelijk om anderen vruchtbaar te onderwijzen.
,} ^{▼▼ der lippen Dat is der spraak; zie Gen 11:1 .} 22 Het verstand dergenen, die het bezitten, is een springader des levens; maar de tucht der dwazen is dwaasheid. ^{▼▼ dergenen, Hebreeuws, zijner meesters, eigenaars, heren, of bezitters; dat is dergenen, die dat hebben of bezitten, en daarmede begaafd zijn en gebruik daarvan hebben; zie Gen 14:13 .
,} ^{▼▼ springader Te weten, die geduriglijk verlicht met lering, verkwikt met vertroosting, sterkt met vermaning, enz. zonder in zichzelven verminderd te worden; zie boven Pro 10:11 .
,} ^{▼▼ tucht Het Hebreeuwse woord musar is ook voor kwade tucht of onderwijzing genomen, Jer 10:8 .
,} ^{▼▼ dwaasheid Te weten, die den dood medebrengt.} 23 Het hart eens wijzen maakt zijn mond verstandig, en zal op zijn lippen de lering vermeerderen. ^{▼▼ maakt Dat is, stiert, bereidt en beleidt zijnen mond, opdat hij anders niet dan verstandig, voorzichtig en tijdig spreke.
,} ^{▼▼ zijn mond Dat is, den mond des wijzen.
,} ^{▼▼ op zijn lippen Dat is in den mond het goede onderwijs, dat het anderen mededelen wil, overvloediglijk uitstorten.} 24 Liefelijke redenen zijn een honigraat, zoet voor de ziel, en medicijn voor het gebeente. ^{▼▼ Liefelijke Hebreeuws, redenen der lieflijkheid. Versta, de redenen der wijzen, die aangenaam en vermakelijk zijn door hun veelvoudige leer, vermaning, troost, waarschuwing. Vergelijk boven Pro 15:26 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ ziel, Te weten, die verstandig is.
,} ^{▼▼ medicijn Zie boven Pro 4:22 . Anders, gezondheid.
,} ^{▼▼ het gebeente Vergelijk boven Pro 14:30 .} 25 Er is een weg, die iemand recht schijnt; maar het laatste van dien zijn wegen des doods. ^{▼▼ Er is een weg, Zie van de verklaring van vs.25, boven Pro 14:12 .} 26 De ziel des arbeidzamen arbeidt voor zichzelven; want zijn mond buigt zich voor hem. ^{▼▼ ziel Dat is de mens, die arbeidt, te weten om den kost te winnen. Ziel voor mens; zie Gen 12:5 . Anderen vertalen vs.26 aldus: een moeilijke ziel, dat is, die met woorden moeite maakt, doet zichzelve moeite aan; want hun mond wordt weder tegen hen geboden; dat is, hun moeilijke redenen vallen henzelf tegen en maken hun moeite.
,} ^{▼▼ voor zichzelven; Dat is, tot onderhouding van zijn eigen lichaam.
,} ^{▼▼ zijn mond Te weten, dat die spijs gebruiken en nuttigen moet voor al de leden des lichaams. Vergelijk Ecc 6:7 .
,} ^{▼▼ buigt zich Te weten, als met eerbiediging den arbeider biddende dat hij naarstiglijk werken zou, opdat hij altijd wat hebben zou om den mond te bieden. Het is ene gelijkenis, genomen van degenen, die iets verzoeken bij enige heren, wien zij grote eer bewijzen, om in hun goede gunst te staan.
,} ^{▼▼ hem Te weten, den arbeider, of den mens die arbeidt.} 27 Een Belialsman graaft kwaad; en op zijn lippen is als brandend vuur. ^{▼▼ Belialsman Zie Deu 13:13 .
,} ^{▼▼ graaft kwaad; Dat is, bedenkt en legt er zich op toe dat hij zijnen naaste iets kwaads berokkent; gelijk men met moeite graaft naar enig ding, dat men uit de aarde hebben wil.
,} ^{▼▼ brandend vuur Te weten, van de lastering, waardoor hij met een hittigen lust den naam van zijn naaste brandmerkt, om hem ten enenmale te vernielen.} 28 Een verkeerd man zal krakeel inwerpen; en een oorblazer scheidt den voornaamsten vriend. ^{▼▼ verkeerd man Zie boven Pro 6:14 .
,} ^{▼▼ inwerpen; Zie Pro 6:14 .
,} ^{▼▼ oorblazer Dat is, heimelijke en achterklapper, die in het verborgene van zijnen naaste kwaadspreekt; alzo onder Pro 18:8 , en Pro 26:20 , Pro 26:22 .
,} ^{▼▼ den voornaamsten Of, leidsman en voorganger; te weten, der vrienden, dat is den besten en voornaamsten vriend; alzo onder Pro 17:9 ; idem, vergelijk Psa 55:14 . Anders: scheidt den vorst; dat is, de vorsten van elkander.} 29 Een man des gewelds verlokt zijn naaste, en hij leidt hem in een weg, die niet goed is. ^{▼▼ man des gewelds Dat is die met geweld, wrevel en onrecht omgaat; zie Job 11:11 ; Psa 5:7 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ verlokt Hij doet niet alleen zelf anderen overlast, maar poogt ook zijnen naaste of metgezel daartoe te trekken, om dat met hem te doen; zie boven Pro 1:11 , en van het Hebreeuwse woord, Jdg 14:15 .
,} ^{▼▼ niet goed is Zie boven Pro 2:12 .} 30 Hij sluit zijn ogen, om verkeerdheden te bedenken; zijn lippen bijtende, volbrengt hij het kwaad. ^{▼▼ Hij sluit Te weten, om te beter met zijn verkeerde gedachten bezig te zijn, want door de aanschouwing der uiterlijke dingen worden de inwendige zinnen in hunne werkingen verhinderd. Vergelijk boven Pro 6:14 , en de aantekening.
,} ^{▼▼ bijtende, Hebreeuws, insnijdende, of haastelijk roerende en bewegende, en afbrekende zijne redenen; dat is, het ene deel derzelve voorstellende, het andere, dat hij eigenlijk voorheeft, in zijn hart verbergende.
,} ^{▼▼ volbrengt Te weten, dat ten volle besluitende en voornemende in de gedachten zijns harten.
,} ^{▼▼ kwaad Te weten, dat hij voorheeft zijnen naaste aan te doen.} 31 De grijsheid is een sierlijke kroon; zij wordt op den weg der gerechtigheid gevonden. ^{▼▼ sierlijke Dat is, die sieraad toebrengt. Zie boven Pro 4:9 . Hebreeuws, kroon des sieraads.
,} ^{▼▼ kroon; Vergelijk boven Pro 12:4 .
,} ^{▼▼ weg Anders genaamd de paden des rechts, enz. Zie boven Pro 2:8 , en de aantekening. De zin is dat de vromen dikwijls die kroon krijgen, te weten als het hun zalig is. Of versta, dat de grijsheid een kroon des sieraads is aan degenen, die op het pad der gerechtigheid wandelen. Vergelijk Psa 37:11 , Psa 37:18 , Psa 37:27 , en de aantekening. Zie ook boven Pro 3:2 .} 32 De lankmoedige is beter dan de sterke; en die heerst over zijn geest, dan die een stad inneemt. ^{▼▼ lankmoedige Hebreeuws, land van toornigheden. Zie boven Pro 14:29 .
,} ^{▼▼ geest, Dat is, eigen wil, genegenheid, gemoedsaandoeningen, driften, bewegingen, die kwaad zijn. Zie 2Ki 19:7 .} 33 Het lot wordt in den schoot geworpen; maar het gehele beleid daarvan is van den Heere. ^{▼▼ lot Hetwelk hire in de voortijden zeer gebruikelijk was in de bedeling der erfenissen, Num 26:55 ; Jos 18:10 , en Jos 19:1 ; Mic 2:5 ; en andere goederen, Psa 22:19 , boven Pro 1:14 , idem in de uitrichting en ordening van goddelijke en heilige zaken, Lev 16:8 , enz.; 1Ch 24:5 , enz.; Act 1:25 ; idem in het eindigen van geschillen en andere twijfelachtige dingen; Jos 7:14 ; 1Sa 14:41 ; onder Pro 18:18 ; Jon 1:7 .
,} ^{▼▼ schoot Of, in een besloten vat, of heimelijke plaats. Vergelijk onder, Pro 17:23 .
,} ^{▼▼ beleid Het Hebreeuwse woord betekent voornamelijk oordeel, recht, gericht; maar hier is het aangenomen voor het beleid, dat is de besturing en regering van enige zaak; gelijk het woord oordelen of richten, dikwijls alzo in de Heilige Schrift genomen wordt. Zie Jdg 2:16 ; idem, Psa 96:13 ; Mic 4:3 ; Zec 3:7 , enz. Anders: het gehele oordeel deszelven; dat is hetgeen door het lot geoordeeld wordt.
,} ^{▼▼ van den HEERE Te weten, die door zijne voorzienigheid het lot zo bestuurt gelijk Hij wil dat het valt, zulks dat hier niets geschiedt bij geval of blind avontuur.}