‏ Exodus 21

Къуллар акъкъында къанун

1Исраиллилерге бойле къанунларны илян эт:

2 ^aЕудий къулны сатын алсанъыз, о, сизде алты йыл чалышсын, единджи йылы исе бедава азатлыкъкъа чыкъсын. 3Янъгъыз кельген олса, янъгъыз да чыкъсын, эгер эвли олса, онен берабер апайы да чыкъып кетсин. 4Эгер апайыны онъа эфендиси берген олса, апайы огъланлар я да къызларны догъгъан олса, о заман апайынен балалары эфендисине къалып, о, янъгъыз чыкъсын. 5Эгер къул: «Эфендимни, апайымны ве балаларымны севем, азатлыкъкъа чыкъмайджагъым», – десе, 6 ^bшу вакъыт эфендиси оны Алланынъ огюне шаатлыгъына кетирип, оны къапу я да къапунынъ первазы янына къойып, къулагъыны бизнен тешсин. Сонъ о, эфендисине эбедиен къул оладжакъ.

7Эгер бирев къызыны къуллукъкъа сатса, къыз къуллукътан эр къул дайын чыкъып оламай. 8Эфендиси озюне джарие оларакъ сатын алгъан къызны бегенмесе, оны башкъасына сатын алмагъа рухсет берсин. Амма, оны алдатып, ябанджы халкъкъа сатмагъа эфендисининъ акъкъы ёкъ. 9Эгер къызны джарие этип, огълуна бермеге истесе, оны къызы ерине корьсюн. 10 ^cЭгер эфендиси озюне даа бир апай алса, биринджи апайы ашсыз, урбасыз ве акъайсыз къалмасын. 11Эфендиси бу учь шейни онъа япмаса, къыз ондан бес-бедава чыкъып кетсин.

Зорбалыкъ акъкъында къанун

12 ^dЭгер бирев адамны урып ольдюрсе, озю де ольдюрильсин. 13 ^eЭгер бирев ниетленмейип, къаза Алланынъ эмиринен олса, къатиль Мен косьтереджек ерге къачып кетмеге мумкюн. 14 ^fЭгер бирев ниетленип, башкъа адамны хаинликнен ольдюрсе ве сонъ къурбан ерининъ янына къуртулыш къыдырып чапып кельсе, оны ольдюрмек ичюн, андан биле чыкъарып алынъыз.

15Ким анасыны я да бабасыны урса, ольдюрильсин.

16 ^gКим башкъа адамны хырсызласа, хырсызлангъанны къуллукъкъа сатса я да сатып етиштирмесе де, эписи бир ольдюрильсин.

17 ^hКим бабасыны я да анасыны къаргъаса, ольдюрильсин.

Беден яралары акъкъында къанун

18Эки адам давалашкъанда, бири башкъасыны ташнен я да юмрукънен урса, урулгъан сою ольмейип, тёшекке ятып къалса 19ве турып, таякъкъа таянып, эвинден чыкъып олса, оны ургъан адам джезаланмасын. Амма урулгъан адамнынъ иши токътагъаны ичюн акъкъыны берсин ве онынъ яхшы олмакъ ичюн эткен масрафларыны къапласын. 20Эгер бирев къулуны я да хызметчи апайыны таякънен урса, ве олар онынъ къолундан ольселер, о джезалансын. 21Эгер олар бир-эки кунь даа яшасалар, о джезаланмасын, чюнки олар онынъ мулькюдир.

22Адамлар талашкъанда, юклю апайны урсалар, ве онынъ даа догъмагъан баласы тюшсе, лякин башкъа бир зиян олмаса, къабаатлы сою къадыларнынъ козю огюнде апайнынъ акъайы не къадар айтса, о къадар пей берсин. 23Башкъа зиян олса, джан ичюн джан бер. 24Козь ичюн козь, тиш ичюн тиш, къол ичюн къол, аякъ ичюн аякъ, 25 ⁱяныкъ ичюн яныкъ, яра ичюн яра, эзик ичюн эзик олсун!

26Эгер бирев къулунынъ я да къадын къулунынъ козюни урып чыкъарса, козь ичюн оны азатлыкъкъа йиберсин. 27Эгер къулунынъ я да къадын къулунынъ тишини урып сындырса, тиш ичюн оны азатлыкъкъа йиберсин.

28 ^jЭгер бугъа акъай я да апайны тюртип ольдюрсе, бугъаны ташнен урып ольдюринъиз, этини исе ашаманъыз. Бугъанынъ сабысы исе къабаатлы сайылмасын. 29Лякин бугъа эвель де тюрткюч олса ве сабысына бунынъ акъкъында хабер этселер, амма о, бугъагъа мукъайт олмагъан олса, ве бугъасы акъай я да апайны тюртип ольдюрген олса, бугъа ташнен урып ольдюрильсин, сабысы да ольдюрильсин. 30 ^kАмма эгер ольген адамнынъ сойлары бугъанынъ сабысына одеме тайинлеген олсалар, о, оларгъа джаны ичюн тайинленген одемени тёлесин. 31Эгер бугъа огъланчыкъ я да къызчыкъны тюртип ольдюрсе, сабысыны кене де бу къанун боюнджа джезаламакъ керек. 32Эгер бугъа къулны я да къадын къулны тюртип ольдюрсе, бугъанынъ сабысы оларнынъ эфендисине 30 кумюш ▼

▼30 кумюш – къ. еуд. «30 шекель».

тёлесин, бугъа исе ташнен урып ольдюрильсин.

33Эгер бирев къуюнынъ агъзыны ачса, я да къуюны къазып, онынъ агъзыны къапатмаса ве онынъ ичине бугъа я да эшек тюшсе, 34 ^mкъуюнынъ сабысы айванларнынъ сабысына бугъанынъ фиятыны тёлесин, бутюн айванны исе озюне къалдырсын.

35Эгер биревнинъ бугъасы къомшусынынъ бугъасыны тюртип ольдюрсе, сагъ къалгъан бугъаны сатсынлар да, тюшкен акъчаны экиге больсюнлер, ольдюрильгенни де экиге больсюнлер. 36Бугъанынъ тюрткюч олгъаны эвель белли олгъан олса, сабысы буны билип онъа мукъайт олмагъан олса, о озю ольдюрильген бугъа ичюн бугъаны бермек керек, ольген бугъа исе онъа къалсын.