Ecc 1:3 | DutKingComments | STEP | De eerste vraag die de Prediker zichzelf en ons stelt, raakt het hart van zijn onderzoek. Hij werkt deze vraag in al zijn onderdelen in de loop van dit boek uit. Het antwoord is dat de mens geen enkel “voordeel” , in de zin van netto blijvende winst, van al zijn zwoegen heeft “waarmee hij zwoegt onder de zon” . Het oorspronkelijke woord ‘voordeel’ wordt alleen in dit boek gebruikt ( ) . Het woord stamt uit de handel en betekent winst, wat aan het eind of onder de streep overblijft. De betekenis hier is dan: wat blijft er als nettoresultaat over van al je harde werken? Het antwoord is: niets. Er is geen winst gemaakt. De uitdrukking “onder de zon” – die bijna dertig keer in dit boek voorkomt – is belangrijk en kenmerkend voor dit boek. We komen in dit boek ook de uitdrukking “onder de hemel” tegen. Deze laatste uitdrukking legt er de nadruk op dat het voor de aarde, het aardse , geldt. De uitdrukking “onder de zon” bepaalt ons ook bij de aarde, maar legt meer de nadruk op het tijdelijke, voorbijgaande karakter van alles wat er gebeurt. De Prediker bekijkt alles horizontaal, hij kijkt om zich heen, neemt waar en ervaart. Hij kijkt niet naar boven, naar de oorsprong van alles wat hij ziet en ervaart. Wat er gebeurt, gebeurt op aarde; er wordt niet gekeken naar een hoger doel. Als de kijk op het leven niet verder gaat dan ‘onder de zon’, zal alles waarvoor we ons inzetten een ondertoon van onvoldaanheid hebben. Het is namelijk allemaal verbonden met het streven van de zondige mens en daardoor tijdelijk en onvolkomen. Nooit zal de mens met voldoening kunnen terugkijken op zijn werk en kunnen zeggen ‘en zie, het is zeer goed’, want niets is volmaakt, niets is af. Anderen volgen hem op en gaan verder met zijn werk. Niemand levert iets af wat onveranderlijk goed is. As we vanuit dat gezichtspunt kijken naar alles wat de mens doet, kan de conclusie alleen maar zijn dat alles voor niets is. Alle bezigheid is werk dat vermoeit; het levert nooit iets op wat blijvend geluk geeft. We zien dit in het bedrijfsleven en in de politiek. De volgende directeur en de nieuwe politicus beloven plechtig dat ze het beter zullen doen dan de vorige, maar na verloop van tijd moeten ze het veld ruimen omdat ze hebben gefaald. Hetzelfde zal gebeuren met hen en met allen die na hen komen. Het zwoegen zonder ooit voldoening te vinden moet de mens brengen tot Hem Die heeft gezegd: ”Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven” ( ) . De Heer Jezus sluit op de vraag van de Prediker aan wanneer Hij zegt: “Want wat zal het een mens baten als hij de hele wereld wint, maar zijn ziel erbij inboet?” ( ; ) . Je kunt je nog zo inzetten en ook nog alles krijgen waarvoor je zo hard hebt gewerkt, maar wat is het uiteindelijke resultaat als je sterft en alles moet los- en achterlaten? Paulus vertelt ons waar de echte winst ligt: “Nu is de Godsvrucht met tevredenheid inderdaad een grote winst; want wij hebben niets in de wereld ingebracht, omdat wij er ook niets uit kunnen wegdragen” ( ) . Winst is alleen daar waar het hart in verbinding staat met de eeuwige God en de eeuwigheid. Voor de Heer werken is niet tevergeefs ( ) . Een artikel in het Reformatorisch Dagblad van 5 mei 2003 bewijst de waarheid van dit vers op een praktische manier: Jip Wijngaarden was amper 17 toen ze in 1982 uit 3000 gegadigden werd gekozen om de hoofdrol te spelen in het toneelstuk ‘Anne Frank’. Een onstuimige carrière als actrice en filmster volgde. Hollywood wenkte. Negen jaar lang bewoog Jip zich in de wereld van glitter en glamour. Maar gaandeweg sloeg de twijfel toe. ‘Als idool ben je gemeenschapsgoed, je raakt jezelf kwijt. Ik wist niet wat ik ermee aan moest en begon na te denken. Is dat nou alles? Eer en roem had ik geoogst, maar ik was niet gelukkig. Het leven dat ik leidde, was oppervlakkig en leeg. Mijn hart was een groot gat waar alles doorheen waaide.’ De overgang naar het christendom betekende voor Jip een radicale breuk met het verleden. ‘Gevoelsmatig wist ik dat het nieuwe leven me alles zou kosten. En dat heeft het ook, want de basis deugde niet. Mensen om me heen verklaarden me voor gek dat ik Hollywood en andere aanbiedingen liet schieten voor iets wat je niet kunt zien.’ [Einde artikel]

Ecclesiastes 1:3

Welk voordeel geeft zwoegen?

De eerste vraag die de Prediker zichzelf en ons stelt, raakt het hart van zijn onderzoek. Hij werkt deze vraag in al zijn onderdelen in de loop van dit boek uit. Het antwoord is dat de mens geen enkel “voordeel”, in de zin van netto blijvende winst, van al zijn zwoegen heeft “waarmee hij zwoegt onder de zon”. Het oorspronkelijke woord ‘voordeel’ wordt alleen in dit boek gebruikt (Pr 1:3 ; Pr 2:11 ; Pr 3:9 ; Pr 5:10 ; 15 ; Pr 7:11 ; 12). Het woord stamt uit de handel en betekent winst, wat aan het eind of onder de streep overblijft. De betekenis hier is dan: wat blijft er als nettoresultaat over van al je harde werken? Het antwoord is: niets. Er is geen winst gemaakt.

De uitdrukking “onder de zon” – die bijna dertig keer in dit boek voorkomt – is belangrijk en kenmerkend voor dit boek. We komen in dit boek ook de uitdrukking “onder de hemel” tegen. Deze laatste uitdrukking legt er de nadruk op dat het voor de aarde, het aardse, geldt. De uitdrukking “onder de zon” bepaalt ons ook bij de aarde, maar legt meer de nadruk op het tijdelijke, voorbijgaande karakter van alles wat er gebeurt. De Prediker bekijkt alles horizontaal, hij kijkt om zich heen, neemt waar en ervaart. Hij kijkt niet naar boven, naar de oorsprong van alles wat hij ziet en ervaart.

Wat er gebeurt, gebeurt op aarde; er wordt niet gekeken naar een hoger doel. Als de kijk op het leven niet verder gaat dan ‘onder de zon’, zal alles waarvoor we ons inzetten een ondertoon van onvoldaanheid hebben. Het is namelijk allemaal verbonden met het streven van de zondige mens en daardoor tijdelijk en onvolkomen. Nooit zal de mens met voldoening kunnen terugkijken op zijn werk en kunnen zeggen ‘en zie, het is zeer goed’, want niets is volmaakt, niets is af. Anderen volgen hem op en gaan verder met zijn werk. Niemand levert iets af wat onveranderlijk goed is.

As we vanuit dat gezichtspunt kijken naar alles wat de mens doet, kan de conclusie alleen maar zijn dat alles voor niets is. Alle bezigheid is werk dat vermoeit; het levert nooit iets op wat blijvend geluk geeft. We zien dit in het bedrijfsleven en in de politiek. De volgende directeur en de nieuwe politicus beloven plechtig dat ze het beter zullen doen dan de vorige, maar na verloop van tijd moeten ze het veld ruimen omdat ze hebben gefaald. Hetzelfde zal gebeuren met hen en met allen die na hen komen. Het zwoegen zonder ooit voldoening te vinden moet de mens brengen tot Hem Die heeft gezegd: ”Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven” (Mt 11:28).

De Heer Jezus sluit op de vraag van de Prediker aan wanneer Hij zegt: “Want wat zal het een mens baten als hij de hele wereld wint, maar zijn ziel erbij inboet?” (Mt 16:26; Lk 12:15). Je kunt je nog zo inzetten en ook nog alles krijgen waarvoor je zo hard hebt gewerkt, maar wat is het uiteindelijke resultaat als je sterft en alles moet los- en achterlaten?

Paulus vertelt ons waar de echte winst ligt: “Nu is de Godsvrucht met tevredenheid inderdaad een grote winst; want wij hebben niets in de wereld ingebracht, omdat wij er ook niets uit kunnen wegdragen” (1Tm 6:6-7). Winst is alleen daar waar het hart in verbinding staat met de eeuwige God en de eeuwigheid. Voor de Heer werken is niet tevergeefs (1Ko 15:58).

Een artikel in het Reformatorisch Dagblad van 5 mei 2003 bewijst de waarheid van dit vers op een praktische manier:

Jip Wijngaarden was amper 17 toen ze in 1982 uit 3000 gegadigden werd gekozen om de hoofdrol te spelen in het toneelstuk ‘Anne Frank’. Een onstuimige carrière als actrice en filmster volgde. Hollywood wenkte. Negen jaar lang bewoog Jip zich in de wereld van glitter en glamour. Maar gaandeweg sloeg de twijfel toe. ‘Als idool ben je gemeenschapsgoed, je raakt jezelf kwijt. Ik wist niet wat ik ermee aan moest en begon na te denken. Is dat nou alles?

Eer en roem had ik geoogst, maar ik was niet gelukkig. Het leven dat ik leidde, was oppervlakkig en leeg. Mijn hart was een groot gat waar alles doorheen waaide.’ De overgang naar het christendom betekende voor Jip een radicale breuk met het verleden. ‘Gevoelsmatig wist ik dat het nieuwe leven me alles zou kosten. En dat heeft het ook, want de basis deugde niet. Mensen om me heen verklaarden me voor gek dat ik Hollywood en andere aanbiedingen liet schieten voor iets wat je niet kunt zien.’ [Einde artikel]