Lamentations 1:1
Inleiding
NaamIn het Hebreeuws heet het boek Ekah, wat ‘Hoe’ (eigenlijk ‘Ach, hoe’) betekent, en wel omdat het boek met dit woord begint (Kl 1:1). De Nederlandse naam wijst zowel op de inhoud van het boek, klagen, als op de vorm waarin dat gebeurt, in liederen. Het boek is het derde van de vijf ‘rollen’ of Megilloth – de andere zijn, in de volgorde waarin ze daarin staan, Hooglied, Ruth, Prediker en Esther – die op bepaalde hoogtijdagen in de synagoge gelezen worden. Het boek Klaagliederen wordt gelezen op de negende dag van de vijfde maand, de maand Ab, de dag van rouw over de twee verwoestingen van de tempel en de mislukte opstand van Bar Kochba (135 na Chr.). AuteurZowel de Joodse als de christelijke traditie heeft aangenomen dat Jeremia de auteur van het boek is. Klaagliederen is kennelijk geschreven door een ooggetuige van de verwoesting van de stad. Het is iemand die zich sterk met het lot van stad en volk een maakt. Wie kan dit anders zijn dan Jeremia? Het is aannemelijk dat hij deze Klaagliederen aan één stuk in of bij het verwoeste Jeruzalem gedicht heeft, onder de onmiddellijke indruk van de tragedie. VormDe vijf hoofdstukken die het boek bevat, zijn eigenlijk vijf afzonderlijke gedichten. Klaagliederen 1, 2, 4 en 5 hebben elk tweeëntwintig verzen. De inhoud van Klaagliederen 1, 2 en 4 is alfabetisch gerangschikt naar de tweeëntwintig letters van het Hebreeuwse alfabet. Klaagliederen 3 heeft zesenzestig verzen, dat is drie keer tweeëntwintig. Ook dat hoofdstuk is alfabetisch gerangschikt. De eerste drie verzen beginnen elk met de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet, de volgende drie beginnen met de tweede letter, enzovoort. Klaagliederen 5 heeft ook tweeëntwintig dichtregels, maar heeft geen alfabetische volgorde.De eerste drie gedichten, Klaagliederen 1-3, bevatten, op twee verzen na (Kl 1:7; Kl 2:19), drie dichtregels per vers. Klaagliederen 4 bevat twee dichtregels per vers. Klaagliederen 5 heeft één dichtregel per vers. De Heilige Geest gebruikt niet zomaar de alfabetische volgorde. Daarin ligt een diepe gedachte. Verschillende uitleggers hebben gezegd: Zoals deze gedichten alle letters van het alfabet en daarmee heel de menselijke taal omvatten, zo geeft het boek uiting aan heel het menselijke lijden in zijn volle omvang, van A tot Z. Er wordt geen facet van overgeslagen. Elk detail van de menselijke tragiek wordt nauwkeurig omschreven en uitgedrukt. Een algemeen gebruikelijke reactie op lijden dat iemand ondergaat, is hem opbeuren en vlug over iets anders beginnen. Het boek Klaagliederen is geschreven in een structuur die een dergelijke lichtvaardigheid niet toestaat. Het gebruik van al die letters laat in algemene zin het belang van elke letter en elk woord zien. De Heer Jezus is het Woord van God. Hij noemt Zichzelf “de Alfa en de Oméga”, de eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet (Op 1:8; Op 21:6; Op 22:13). Hij is de volkomen openbaring van God. Ook Zijn lijden is in dit boek te zien.ThemaHet onderwerp van het boek is de klacht van Jeremia over de rampen die de HEERE over het zondige Juda heeft gebracht en over de jammerlijke verwoesting van de stad Jeruzalem en de tempel door de Babyloniërs, in 587 v.Chr. De stad die een voorbeeld en leidsvrouw voor alle volken heeft moeten zijn, is juist tot een aanfluiting en een voorwerp van bespotting geworden. Het boek Jeremia bevat waarschuwingen over de oordelen die bij volharding in de ongehoorzaamheid over de stad zouden komen. Het boek Klaagliederen bevat diepe rouwuitingen over het oordeel dat over Jeruzalem gekomen is. In de klacht van de profeet ligt een dringende oproep besloten aan het adres van het zwaar gekastijde volk. Die oproep houdt in dat ze erkennen dat Gods oordelen over hen rechtvaardig zijn. Die oproep houdt ook in dat ze zich met berouw en belijdenis weer toevertrouwen aan de barmhartigheid van God, Die Zijn volk uiteindelijk niet in de steek zal laten. Tegelijk ziet de profeet hoe slecht de gezindheid en het gedrag geweest zijn van hen die de stad en de tempel verwoest hebben. Daarom vraagt hij dat het oordeel ook op hén zal neerkomen.De jammerklacht van Jeremia is zo intens, dat Klaagliederen een van de twee meest tragische bijbelboeken is. Het andere boek is het boek Job. Ook dat boek heeft het lijden als hoofdthema. Het verschil is dat Klaagliederen handelt over het lijden van een heel volk, terwijl het boek Job over het lijden van één persoon gaat. Beide boeken gaan over het probleem van Gods gerechtigheid enerzijds en Zijn liefde anderzijds, over Gods soevereiniteit enerzijds en de verantwoordelijkheid van de mens anderzijds. God is soeverein, dat wil zeggen dat Hij boven iedereen en alles staat en alles bestuurt. Alles is aan Hem onderworpen en van Hem afhankelijk. Hij is Zelf van niemand afhankelijk (Rm 11:33-36). Tegelijk is de mens zelf verantwoordelijk voor de keuzes die hij maakt, de daden die hij doet en de woorden die hij spreekt. Het gaat om een tegenstelling of ook samengaan van twee zaken die allebei volkomen waar zijn, maar die door ons niet met elkaar te verenigen zijn. Het gaat in dit boek overigens meer om de HEERE dan om de mens. In dit boek zien we vooral Zijn pijn en Zijn verdriet dat Hij vanwege de ontrouw van Zijn volk zo heeft moeten handelen. Jeremia ziet de verwoesting van Jeruzalem en het oordeel over de Judeeërs meer als een Goddelijk oordeel en niet zozeer als het resultaat van de invasie van de Babyloniërs.Dit horen we in de woorden Raakt het u allen niet, voorbijgangers? Aanschouw en zie of er leed is als mijn leed, dat mij is aangedaan, waarmee de HEERE [mij] bedroefd heeft op de dag van Zijn brandende toorn. (Kl 1:12)Dit sluit aan bij wat de HEERE Zelf zegt: "Ík zal tegen u strijden met een uitgestrekte hand en met een sterke arm, ja, met toorn, met grimmigheid en met grote verbolgenheid." (Jr 21:5)DoelDe Joden lezen Klaagliederen tijdens het jaarlijkse vasten ter gedachtenis aan de verwoesting van Jeruzalem (Zc 7:3; 5; Zc 8:19). Het doel ervan lijkt te zijn eraan terug te denken dat God trouw is aan Zijn verbond als Hij oordelen brengt over Zijn volk als Zijn volk ontrouw is aan datzelfde verbond (Dt 28:45-68). Het boek leert latere generaties het belang van trouw aan het verbond en ook dat God daar trouw aan is. Het boek houdt het ernstige onderwijs in dat de zonde, ondanks alle verlokkingen, een enorme last aan verdriet, ellende, verlatenheid, dorheid en pijn met zich meebrengt. Voor ons, christenen, is er ook een boodschap in dit boek. Het boek houdt ook ons voor wat de gevolgen van de zonde zijn: dat zonde ons leven verwoest en alleen maar ellende, verdriet en pijn veroorzaakt. In tijden van persoonlijke, nationale en internationale crises is het boek een oproep tot bekering en belijdenis van zonden om ons opnieuw aan God, Die liefde is, toe te wijden. Hoewel die liefde er altijd is en naar mensen uitgaat, moet een heilig en rechtvaardig God onboetvaardige zondaars altijd oordelen, want God is ook licht.Praktische betekenisKlaagliederen heeft voor ons een praktische betekenis.1. Klaagliederen geeft binnen het geïnspireerde Woord van God mét het boek Job plaats aan de meest intense menselijke smart. Dit is van direct praktisch nut voor iedere gelovige vandaag die in zijn verdriet deze bijbelboeken leest. Hij ontdekt dan dat hij niet de eerste is die door dikke duisternis gaat, voordat het licht weer doorbreekt. Zo ervaart de gelovige dat God van de pijn en het verdriet van de Zijnen nota neemt, ja, dat Hij hun tranen noteert in Zijn register (Ps 56:9). De uitvoerige beschrijving van ellende in dit boek is een opmerkelijk bewijs dat God de ellende van de Zijnen ziet en opmerkt. Zoals hiervoor onder het kopje Vorm al is gezegd, worden vier van de vijf gedichten in alfabetische volgorde gegeven, waarbij alle letters van het alfabet worden gebruikt. Dat is om aan te geven dat de hele menselijke taal nodig is om uitdrukking te geven aan de ellende waarin de gelovige kan zijn. Ook in andere gevallen worden wel eens alle letters gebruikt, zoals in sommige psalmen. Daar gaat het dan om uitdrukking te geven aan aanbidding. Dit gebeurt alles onder de leiding van Gods Geest. Dat God Zich zo heeft uitgedrukt, laat zien dat Hij, Die onbegrensd is, Zich uitdrukt in begrensde menselijke taal. Taal is namelijk begrensd. De Hebreeuwse taal is begrensd tot tweeëntwintig letters.2. Dit boek toont – in tegenstelling tot het boek Job – aan hoe de goeden hebben te lijden met de kwaden. Het oordeel over Juda en Jeruzalem is een nationaal oordeel, het treft het héle volk. De rechtvaardigen moeten eveneens de gevolgen van dit oordeel dragen, ook al hebben zij geen deel aan de ten hemel schreiende zonden van Juda. Zoals gezegd: Job handelt over het lijden van één rechtvaardige; Klaagliederen gaat over het lijden van een heel volk. Profetische betekenisKlaagliederen heeft ook een profetische betekenis.1. Profetisch verwijzen zowel Job als Klaagliederen naar het lijden van het overblijfsel van Israël in de eindtijd. Bij het eerste beleg van Jeruzalem in de toekomst zal de koning van het noorden de stad innemen en grotendeels verwoesten (Zc 14:2). Deze verwoesting zal opnieuw het gevolg zijn van de zonden van Juda. Tegelijk bevindt zich in de stad een rechtvaardig overblijfsel, dat mét de kwaden mee zal moeten lijden (Zf 3:12; Zc 12:8). Profetisch zal dit overblijfsel zich een kunnen maken met de klachten die in dit boek geuit worden, enerzijds door de schuld van het hele volk als hun schuld te belijden (vgl. Dn 9:4-19), anderzijds door bij God te pleiten op hun eigen ónschuld.2. De smartelijke vraag van Job in zijn boek en van de rechtvaardige in Klaagliederen waarom zij onschuldig moeten lijden, wordt in feite niet door God beantwoord. De beperkte mens kan de wegen van God ten diepste niet doorzien. Gods liefde en gerechtigheid blijken duidelijk genoeg uit Zijn woorden en daden. Er zijn echter ook ogenblikken in ons leven dat Gods daden met Zijn liefde en gerechtigheid in tegenspraak lijken. Net als zo dikwijls in het boek Psalmen maakt de Geest van Christus Zich in dit boek een met het getrouwe overblijfsel van Israël. Waar de rechtvaardigen hun klacht uitspreken, horen wij als het ware de klacht van dé Rechtvaardige altijd meeklinken. Het duidelijkst zien we Christus in type in dit boek daar waar de profeet als rechtvaardige te midden van een onrechtvaardig volk over zijn eigen gevoelens en ervaringen spreekt. Wat in Jeremia wordt gewerkt, gebeurt door de Geest van God, hoewel we ook tekortkomingen opmerken in de uiting van zijn gevoelens en ervaringen. Dat is bij Christus niet het geval. In Klaagliederen 3 zien we Jeremia in de uiting van zijn gevoelens als een type van Christus. Zie bijvoorbeeld als hij spreekt over wat het volk hem heeft aangedaan (Kl 3:14) en als hij spreekt over wat de HEERE hem heeft aangedaan (Kl 3:1-13; 15-18). Jeremia moet met de kwaden lijden. De verbolgenheid van de HEERE (vgl. Kl 3:1) komt ook op hem, de onschuldige, neer. Zie bijvoorbeeld als hij klaagt over hen die hem ‘zonder oorzaak’ vijandig zijn (Kl 3:52; vgl. Ps 69:5; Jh 15:25). Dat wijst duidelijk op Christus, de Rechtvaardige, Die onschuldig te lijden heeft van de kant van Zijn volk. Bij Hem gaat het nog veel verder. Hij lijdt niet alleen met het volk, met name met het overblijfsel in de toekomst, maar Hij lijdt daarenboven eenzaam en plaatsvervangend voor het volk. Deze laatstgenoemde vorm van het lijden van Christus zien we alleen in de drie uren van duisternis aan het kruis. Toen en daar alleen is Hij door God verlaten en door Hem tot zonde gemaakt. Dan ondergaat Hij het oordeel over de zonden van en sterft Hij de verzoeningsdood voor ieder die gelooft.Het boek is een uiting van klagen, berouw en smeken. Klagen gebeurt over de ellende; het bewustzijn van de oorzaak van de ellende brengt tot berouw voor God over de zonden; daarop volgt een smeken om herstel voor zichzelf en om oordeel over de vijanden.Indeling van het boekZoals al is opgemerkt, bestaat het boek uit vijf gedichten.Eerste gedicht (Klaagliederen 1): Jeruzalem is verwoest en verlaten. De profeet beschrijft levendig haar ellendige toestand. Jeruzalem weent bitter als een beroofde weduwe. Hij herinnert zich haar vroegere heerlijkheden en beklaagt haar ondergang. In Klaagliederen 1:11b-22 (behalve Kl 1:17) is de ik-figuur de stad zelf. Zij roept allen op tot medelijden met haar (Kl 1:12) en smeekt God om wraak over haar vijanden (Kl 1:22). Tweede gedicht (Klaagliederen 2): Dit gedicht beschrijft de redenen voor Gods toorn over de stad en de ondergang die er het gevolg van is (Kl 2:1-12). De profeet betoogt dat berouw en bekering haar enige hoop zijn (Kl 2:13-19). De stad antwoordt daarop (Kl 2:20-22).Derde gedicht (Klaagliederen 3): Hier horen we de klacht van het volk als geheel bij monde van de rechtvaardige in dat volk – Jeremia zelf – over 1. de tragedie die hem getroffen heeft (Kl 3:1-20); 2. zijn vertrouwen op God wanneer hij zich Diens vroegere barmhartigheden herinnert (Kl 3:21-39); 3. een oproep tot het volk om zichzelf te beproeven en zich tot de HEERE te bekeren (Kl 3:40-54). 4. Na de erkenning dat God hun geroep heeft gehoord, smeekt de natie Hem wraak te oefenen over haar vijanden (Kl 3:55-66).Vierde gedicht (Klaagliederen 4): Hier wordt Sions vroegere heerlijkheid vergeleken met haar tegenwoordige ellende. 1. De verschrikkingen van de belegering worden beschreven (Kl 4:1-11), 2. maar ook de zonden van het volk, met name die van zijn priesters en profeten (Kl 4:12-16). 3. Al hun hoop is ijdel geworden (Kl 4:17-20). 4. Maar ook wordt aangekondigd dat de zonde van Sion hiermee is uitgedelgd en dat het leedvermaak van Edom op diens eigen hoofd zal neerdalen (Kl 4:21-22).Vijfde gedicht (Klaagliederen 5): Het berouwvolle volk smeekt de HEERE zijn ellende te gedenken (Kl 5:1-18) en geeft zich over aan Zijn barmhartigheid om hersteld te worden (Kl 5:19-22). Het hele hoofdstuk is een gebed en heeft daarom geen alfabetische volgorde. In een smeekbede stort een hart zich voor de HEERE uit, zonder zich rekenschap te geven van een bepaalde woordkeus of volgorde.Inleiding
Dit hoofdstuk heeft twee delen: de Kl 1:1-11 en de Kl 1:12-22. In de Kl 1:1-11 hebben we een algemene beschrijving van de ellende na de verwoesting van Jeruzalem. Het beschrijft het leven in het land na de verwoesting. Het is de toestand van de enkelen die in het land zijn achtergebleven. De verzen zijn geschreven in de derde persoon enkelvoud, opgetekend uit de mond van een waarnemer en tegelijk direct betrokkene. In de Kl 1:12-22 horen we de klacht van Sion over wat de HEERE heeft gedaan. Deze verzen zijn geschreven in de eerste persoon enkelvoud, opgetekend uit de mond van de profeet die de gevoelens van de lijdende stad vertolkt. Het is iemand die overweldigd is door droefheid, smart en pijn. Maar er is geen sprake van opstandigheid, want de eigen schuld wordt beleden als de oorzaak van deze ellende.Een indeling in kleinere eenheden of perikopen is moeilijk. De dichter heeft, door de Geest geleid, door het alfabet te gebruiken een indeling gemaakt die van elk vers eigenlijk een aparte perikoop maakt. We kunnen wel voorzichtig proberen te ontdekken of er tussen bepaalde verzen toch een zeker verband is, waardoor er perikopen ontstaan die groter zijn dan de door het alfabet aangegeven perikopen. De hieronder volgende indeling is dan ook niet meer dan een suggestie die hopelijk helpt om de samenhang van dit boek beter te begrijpen.Stad en land in diepe smart
We zien in Kl 1:1 een kenmerk van Klaagliederen en dat is het contrast tussen het schitterende verleden en het troosteloze heden. De stad wordt beschreven in de verandering die is opgetreden. Ze is veranderd wat betreft het aantal inwoners (Kl 1:1a) en in economisch (Kl 1:1b) en sociaal (Kl 1:1c) opzicht.Kl 1:1a. De eens dichtbevolkte stad, waarin tijdens de grote feesten ook nog eens veel pelgrims waren, is nu “eenzaam”. Ze is door strijd en deportatie van het merendeel van haar inwoners beroofd. Kl 1:1b. Eens was de stad groot onder de heidenvolken. Dat was ze vanwege de God Die zij had en door koningen die Hij heeft gegeven. Dat was vooral zo in de tijd van David en Salomo (vgl. Ps 48:3). Nu is ze zonder bescherming en hulp, ze heeft geen man meer, maar is een kwetsbare weduwe. Ze ervaart het zo, dat God van haar is weggenomen. Kl 1:1c. Vroeger was ze een vorstin, groot in aanzien in haar omgeving. Zij, die over anderen heeft geheerst, is nu een slavin van de koning van Babel.In de nacht wordt smart het sterkst gevoeld en geuit (Kl 1:2). Er is in de nacht, die dient om te slapen en tot rust te komen, geen moment van rust. Het is ook nacht in haar hele bestaan. Onophoudelijk wordt het verdriet gevoeld en stromen de tranen. Haar wangen zijn er permanent vol van. Het is niet zo, dat zij zichzelf in slaap huilt. Een forse huilbui kan opluchten. Dat is hier niet het geval. Tranen die gewoonlijk snel drogen, krijgen daarvoor niet de kans, want ze blijven stromen, waardoor ze als het ware vastgekleefd op de wangen blijven zitten. Er is ook niemand die ze droogt. Ze huilt niet alleen vanwege haar lijden, maar meer nog omdat ze is verraden door haar “minnaars” en “vrienden” (vgl. Jr 4:30c). Het verdriet wordt verzwaard omdat er geen trooster is (vgl. Pr 4:1). Dat ze zonder trooster is, dat wil zeggen zonder God als haar Trooster (Kl 1:16), loopt als een rode draad – misschien beter: klinkt met de regelmaat van het slaan van een doodsklok – door dit hoofdstuk heen (Kl 1:9; 16; 17; 21). Het gaat er niet zozeer om dat er een of andere verraderlijke handeling door de bondgenoten van Juda is gepleegd, maar meer dat het volk beschaamd is in zijn vertrouwen op die bondgenoten. Ze zouden voor hun veiligheid op de HEERE hebben moeten vertrouwen. Dat hebben ze echter niet gedaan, want ze hebben hun hulp bij de volken om hen heen gezocht (Hs 8:9-10; 1Kn 15:16-20). De profeten hebben er steeds voor gewaarschuwd dat zulke verbonden tot afval voeren (Hs 5:13; Hs 8:8; 11; Hs 14:4). Maar zowel de leiders van het noordelijke tienstammenrijk als die van het zuidelijke tweestammenrijk wilden niet luisteren. Jeruzalem moest leren dat zulke vrienden een breekbare rietstaf zijn (Ez 29:6-7). Dat is een les die ook wij allemaal vaker in ons leven moeten leren. Het moeilijkste voor klagende mensen is om bij iemand troost te vinden die werkelijk iets van de smart begrijpt en die helpt dragen. De vroegere minnaars van Jeruzalem, met wie ze overspelig omging en met wie ze verbonden sloot, kunnen die troost in elk geval niet geven. Maar ook haar vroegere vrienden geven geen troost; zij behandelen haar integendeel als een vijand. Ze heeft liefde en vriendschap gezocht bij anderen dan bij de HEERE. Zulke liefde en vriendschap stellen altijd teleur.Van Jeruzalem wendt Jeremia zich nu tot Juda (Kl 1:3). De bevolking van Juda is niet meer in het land. Ze is in ballingschap gevoerd, waar ze in ellende en harde slavenarbeid is. Ze woont buiten het land, onder de heidenvolken. Ze is een ontheemde, weg van de plaats van rust en daardoor onrustig. De ware rust, die van het vrederijk, is ver weg. Vijanden beheersen de plaats van rust. Zedekia en een aantal soldaten hebben wel geprobeerd om aan de ballingschap te ontkomen door te vluchten, maar ze zijn ingehaald door de vijand (Jr 39:4-5).
Copyright information for
DutKingComments