Pro 14 | TyvTUV | STEP | Мерген угаанныг херээжен аалын быжыглаар, а мелегей херээжен ону боду-ла үрегдеп бузар.

‏ Proverbs 14

1 Мерген угаанныг херээжен аалын быжыглаар, а мелегей херээжен ону боду-ла үрегдеп бузар.
2 Дээрги-Чаяакчыдан коргар кижи – дорт оруктап,
а Ону херекке албас кижи – ыргак-дагыр оруктап чоруур ^a.
3 Мелегей кижини бодунуң аас-сөзү кымчылаар ^{▼▼ Азы: «Мелегей кижиниң адыыргак аас-сөзү шыкпыыш дег».},
а мерген угаанныг улусту чугаа-сөзү кадагалаар ^c.
4 Шарылар чок черде аңмаарлар куруг,
а күш-шыдалдыг шарылар барда, дүжүт элбек.
5 Шынчы херечи мегелеп чугаалавас,
а мегелеп херечилээр кижи аксындан меге дүжүрбес ^d.
6 Кочуургак кижи мерген угаанны дилээш-даа, дөмей-ле тыппас,
а угаангыр кижи билигни белен шиңгээдип алыр ^e.
7 Мелегей кижиден ырадыр тур,
оон угаанныг аас-сөс черле дыңнавас сен.
8 Кажараан кижиниң мерген угааны – бодунуң оруун билиринде,
а мелегей улустуң сээдеңи – оп-мегезинде.
9 Мелегей улус кем-буруу дээш өргүлдерни ^{▼▼ Кем-буруу дээш өргүл – кем-буруу үүлгеткен кижиниң Дээрги-Чаяакчы-биле эптежир дээш салып турар өргүлү (Лев. 5:14—6:7 көр).} шоодар,
а эки мөзүлүг улус Дээрги-Чаяакчының сеткилинге кирер.
10 Кижиниң муңгаралын чүгле чүрээ билир,
ооң өөрүшкүзүн-даа үлежип шыдаар өске улус тывылбас.
11 Бузуттуг улустуң оран-савазы хоозураар,
а эки мөзүлүг улустуң аалы чечектелир ^g.
12 Бир-ле орук дорт ышкаш сагындырар-даа болза,
адак соонда өлүмге чедире бээр ^h.
13 Каттырып хөглеп-даа туруңда ⁱ, чүрээң саргып аарып боор,
өөрүшкүнү муңгарал-даа солуп боор ^j.
14 Шынчы эвес кижи үүлгедии-биле чүү чүвеже бар чытканыл – ону чедип алыр,
а эки кижи ажыл-херектери дээш шаңнадыр.
15 Кенен кижи дыңнаан чүвезинге-ле бүзүрей бээр,
а бодамчалыг кижи базым бүрүзүн ыяк бодап алыр.
16 Мерген угаанныг кижи оваарымчалыг болгаш, бузуттан чайлай бээр,
а мелегей кижиниң бардамы дам баар, туразы улам-на улгадыр.
17 Ажынчак кижи мелегей чоруктар кылыр,
кара сагыштыг кижини улус көөр хөңнү чок.
18 Кенен улуска онаажыр үлүг – мелегей чорук,
а бодамчалыг улус билии-биле алдаржыыр.
19 Бак улус – буянныг улуска,
бузуттуг улус – чөптүг-шынныг кижиниң хаалгазынга сөгүрүүр ^k.
20 Ядыы кижини кожазы безин кижи деп санавас ^l,
а бай кижиге ынак улус эңмежок ^m.
21 Кожазын бак көөр кижи – бачыт үүлгеткени ол,
а ядыы улуска ачы-дузалыг кижи амыр-чыргалдыг ⁿ
22 Өзү кара улус оруундан азар,
а буян тарыыр улуста шынчы энерел бар.
23 Карак кызыл ажылдан кезээде орулга кээр ^o,
а хоозун чугаадан чүгле каража үнер.
24 Мерген угаанныг улустуң ат-алдары – байлакшылы ол,
а мелегей улустуң каасталгазы ^{▼▼ Өске бурунгу сөзүглелде «Каасталгазы» эвес, а «Сээдең чоруу» деп бижээн.} – мелегей чоруу.
25 Шынчы херечи улустуң амы-тынын камгалаар,
а кара сагыштыг кижи аксындан меге дүжүрбес.
26 Дээрги-Чаяакчыдан коргары – быжыг чөленгииш;
кижиниң бодунуң-даа, ажы-төлүнүң-даа хоргадалы ында болур ^{▼▼ Азы: «Ол – Бодунуң ажы-төлүнге хоргадал болур».}.
27 Дээрги-Чаяакчыдан коргары – амыдырал хайырлаар суг бажы ^r
база өлүмнүң дузаандан адырлыр арга.
28 Албаты чону хөйде – хаан кижи өндүр улуг,
а чону эвээште – чагырыкчы буураар.
29 Белен-селен ажынмас кижи улуг угаанныг ^s,
а хорадаачал кижи мелегей чоруун көргүзер ^t.
30 Сеткил дыштыгда, мага-бот кадык ^u,
а хүннээчел сагыш – сөөк-даякты иридиптер ^v.
31 Ядамыкты дарлаар кижи ооң Чаяакчызын бак сөглээни ол ^w,
а түремикке ачы-дуза көргүзер кижи Ону алдаржыдар.
32 Бузуттуг улустуң багы оларны базар,
а чөптүг-шынныг кижи өлү-даа бээрге, ооң хоргадалы бар ^{▼▼ Өске бурунгу сөзүглелде бо домакты «Чөптүг-шынныг кижиниң кем-буруу чогу – ооң хоргадалы» деп бижээн.}.
33 Мерген угаан – сарыылдыг чүрекке чурттаар,
мелегей-даа улустуң аразынга бодун көргүзер.
34 Чөптүг-шынныг чорук чонну өрү көдүрер,
а бачыт – аймакты бак атка киирер.
35 Хаан кижи угаанныг чалчазы дээш сагыжы ханар,
а бужар-бак херектер үүлгеткен кижиже килеңнээр.