‏ Proverbs 20

1Арага биле эзиртир суксун кижини кочуургак болгаш үен-даян кылып каар ^a, оларга алзыпкан кижи угаанныг болбас.
2Хаанның коргунчуг килеңи – арзылаң ырланганы дег ^b:
ону хорададып алыр кижи бодунга хора чедиргени ол.
3Алгыш-кырышка киришпес кижи алдар-хүндүлүг,
а мелегей кижи бодун тудуп шыдавас.
4Чалгаа кижи чогуур үеде тараа тарывас,
ынчангаш дүжүт ажаар үе кээрге, куруг калыр ^c.
5Кижиниң чүрээнде бодал – терең ээрем дег ^d,
ынчалза-даа угаанныг кижи оон безин узуп ап шыдаар.
6«Бүзүрелдиг, шынчы мен» деп чарлаттынган улус-ла хөй,
а ылап шынчы кижи тыптыр деп бе?
7Чөптүг-шынныг кижи кем-буруу чок чурттаар,
ооң ажы-төлү амыр-чыргалдыг.
8Хаан кижи шииткел үндүрүп оруп алгаш,
көрүжү-биле кандыг-даа бузутту тарадыр сывырыптар.
9«Мээң чүрээмде кем-бак чок, бачыттарымдан арыгланып алдым» –
деп шыдаар кижи бар бе? ^e
10Соора деңзилеп-даа бээри, соора хемчээп-даа бээри –
Дээрги-Чаяакчының мурнунга бужар чүүл-дүр ^f.
11Кижини аныяандан-на ажыл-херээнден билип ап болур:
кылган херектериниң арыг-шынчызы илдең болур.
12Дыңнаар кулак-даа, көөр карак-даа –
Дээрги-Чаяакчының чаяап каан чүүлдери-дир ^g.
13Уйгуга ынак болзуңза, түрегделге дүжер сен ^h;
карааң шийбес болзуңза, тоттур чемненир сен.
14Садып алыкчы: «Багай бараан-дыр!» – дээр,
а бичии ырай бергеш, оозу-биле мактанып-ла эгелээр.
15Угаанныг сөс-домак алдынга, эртине дашка
болгаш улуг үнелиг каасталгага дөмей.
16Хары кижи дээш дагдынган кижиниң идик-хевин долаа кылдыр ап ал,
өске улус дээш дагдынган кижиден долаадан ап ал ⁱ.
17Меге-биле чедип алган хлеб амданныг-ла ^j,
ынчалза-даа алызы барып аксыңга сай-дашче хуула бээр.
18Сүмележип тургаш, бодалды быжыктырар:
дайын чорударда, арга-сүмеден дыңнап ал ^k.
19Шуугаар кижи чажыттарны ажыдып бээр ^l,
ынчангаш аксы бош кижи-биле харылзашпа.
20Ада-иезин бак сөглээр кижиниң чырыткызы
дүмбей караңгыда өжүп каар ^m.
21Харамдыгып сегирип алганың өнчү
сөөлүнде кээп алгыш-йөрээл албас ⁿ.
22«Бузут дээш өжээн негээр мен!» – диве ^o;
Дээрги-Чаяакчыга идеге ^p, Ол ынчан сени камгалаар.
23Килдээр шойлары мегелээр деңзи – Дээрги-Чаяакчыга бужар чүүл-дүр,
шын эвес деңзи – бак херек-тир ^q.
24Дээрги-Чаяакчы кижиниң оруун изеп бээр ^r,
а кижи бодунуң оруун канчап билип аарыл?
25Ыдыктыг даңгыраан далаш-биле бергеш,
оон өскээр боданып эгелээри – кижиге дузак-тыр ^s.
26Мерген угаанныг хаан бузуттуг улусту
тараа дег тарадыр челбипкеш, дээрбелеп кааптар.
27Кижиниң сеткили – ооң бүгү бодун өттүр чырыдып турар ^t
Дээрги-Чаяакчының чырыткызы-дыр.
28Шынчы чорук болгаш энерел хаанны кадагалаар,
ооң дүжүлгези энерел быжыгып турар.
29Аныяк-өскенниң алдары – күчү-күжүнде,
а кырганнарның каасталгазы – буурул бажында ^u.
30Балыг-бышкын болгаш сорбулар кижини бузуттан арыглаар;
эттеп-согары – кижиниң ишти-хөңнүн эдип-чазаар.