‏ Proverbs 28

1Бузуттуг кижини сүрүп турар кижи чок-даа болза, ол дезип маңнаар ^a, а чөптүг-шынныг кижи, арзылаң дег, амыр-шөлээн ^b.
2Чуртка хөлзээзин үнүп турда, чагырыкчылар көвүдээр ^c,
а угаанныг болгаш чүү шын боорун билир чагырыкчы барда,
чурт үр туруп шыдаар.
3Түреңги улусту кызып-кыйып турар ядыы кижи
тараан үрезинни чууй шаап аппаар чайык дег ^d.
4Ыдыктыг хоойлудан ойталап турар кижи бузуттуг улусту мактаар,
а хоойлуну сагып турар улус олар-биле демисежир.
5Каржы-бак улус чөптүг чорукту билбес,
а Дээрги-Чаяакчыже чүткүп чоруур улус чөптүг чорукту бүрүнү-биле билип алыр.
6Кем-буруу кылбайн амыдырап чоруур ядыы кижи
шын эвес оруктар-биле чораан бай кижиден дээре ^e.
7Угаанныг оол ыдыктыг хоойлуну сагыыр,
а үен-даян улус-биле эдержир оол ачазының адын баксырадыр.
8Улуска акшаны чээлиге бергеш, хөөзүнден байып турар кижиниң хөреңгизи
ядыыларга ачы-дуза көргүзер кижиниң холунче кире бээр ^f.
9Ыдыктыг хоойлунуң сөстерин дыңнаар хөңнү чок кижиниң мөргүлү
безин бужар чүүл болур ^g.
10Эки мөзүлүг улусту бузуттуг орукче дуурайлап киирип турар кижи
бодунуң-на дузаанга туттурар ^h,
а кем-буруу чок кижи буянны салгап алыр.
11Бай-шыдалдыг кижи бодун мерген угаанныг кылдыр бодаар ⁱ,
ынчалза-даа угаанныг ядыы кижи ооң кандыызын эндевес.
12Чөптүг-шынныг кижилер тиилеп үнерге, ат-алдары алгыыр ^j;
бузуттуглар депшип үнерге, улус чаштына бээр ^k.
13Бачыттыг үүлгедииңни чажырар болзуңза, эки чүве көрбес сен,
а ону ажыы-биле миннип, ойталаар болзуңза, өршээл алыр сен ^l.
14Бодун үргүлчү оваарымчалыг ап чоруур кижи амыр-чыргалдыг.
А чүрээн чөрүүледип аар кижи айыылга таваржыр.
15Каржы-бак чагырыкчы ядыы албаты чонга ырланган арзылаң,
чазыйлаан адыг дег ^m.
16Чагырыкчы мелегей болган тудум-на, албан-үндүрүгнүң саны көвүдээр,
а чөптүг эвес олча-ажыкты көөр хөңнү чок кижиниң назыны узаар.
17Кижи өлүргеш, буруудаан кижи өлгүжеге чедир дезип кээр ⁿ,
кым-даа аңаа деткимче бербес.
18Кем-буруу чок амыдырап чоруур кижи камгалал алыр,
а шын оруктан соора баар кижи хенертен буурап дүжер ^o.
19Черин болбаазыраткан кижиниң хырны тодуг,
а хоозун күзел-бодал сүрген кижи түрегделди мага хандыр көөр ^p.
20Шынчы кижи хөй ачы-буянны алыр,
а дүрген байып аарынче чүткээн кижи ^q кеземчеден чайлап шыдавас.
21Улусту ылгай көөрү – бак херек ^r:
кижи кескинди хлеб дээш безин ^s бачыт үүлгедип болур болгай.
22Чазый кижи дүрген-не байып алыксаар,
ынчалза-даа ядарал ону чыпшыр сүрүп кел чыдарын билбес ^t.
23Улус алызында барып чашпаа чугаалыг кижиже эвес ^u,
а чемелээшкин чугаалаар кижиже ээ көрнүр ^v.
24Ада-иезин үптеп-тонааш:
«Ол дээрге бачыт эвес-тир» – деп турар кижи үрегдекчи дег-дир ^w.
25«Алыйн-чиийн» дээр кижи алгыш-кырыш үндүрер ^x,
а Дээрги-Чаяакчыга идегээр кижи чаагай амыдыралдыг болур.
26Чүгле бодунуң угаанынга идегээр кижи мелегей болур,
а мерген угаанның оруктарын изээр кижи камгалал алыр.
27Ядыы кижиге дузалаар кижи чединмес деп чүве билбес болур ^y,
а оон хая көрнүр кижи бодунга хөй-ле каргышты чыып алыр.
28Бузуттуглар өрү депшиирге, улус чаштына бээр ^z,
а олар чок апаарга, чөптүг-шынныг улус көвүдээр.